در دانشگاه زندگی که همواره هدف ما آموزش سخنرانی و فن بیان و سخنوری و تسهیل فرآیند سخنرانی بوده است همیشه سعی داشتیم به کاربران کمک کنیم با تکنیک های مختلف غولی را که خیلی ها از ارائه یک سخنرانی با کیفیت و موفق در ذهن خود ساخته بودند شکست دهیم. هر چند که سخنرانی بعد از این که مدتی با تکرار و مداومت همراه باشد مثل بسیاری از کارهای روزمره بی استرس و ساده می شود ولی خیلی وقت ها عواملی وجود دارد که با تضعیف فن بیان یک سخنران ماهر و با تجربه را از پای در می آوردند؛ چه برسد به افرادی که تازه می خواهند یاد بگیرند چه طور سخنرانی کنند و یا چه طور با فن بیان خود در کارها موفق شوند.
دلایل شکست در سخنرانی یا ضعف زیادی که در فن بیان برای هر کسی ممکن است وجود داشته باشد ثابت نیست. برخی ها اصلا برای سخنوری ساخته نشده اند و با هر ترفندی که می خواهند به مقابله با کم رویی و کم حرفی در سخنرانی بپردازند بی فایده است. مروری بر گذشته باعث شد تا به عوامل مختلفی پی ببریم که احتمالا ریشه ضعف بسیاری از سخنرانان می باشد. عواملی که باعث می شوند فن بیان یک مذاکره کننده جواب ندهد، یک معامله به خاطر عدم استفاده به جا از کلمات کلیدی سر نگیرد و یا این که نتوانید سرکلاس درس فن بیان خوبی برای انتقال مطالب داشته باشید.
لیست کوتاهی را که در این مطلب شاهد آن هستید مجموعه ای از 20 عامل مهمی هستند که باعث تضعیف فن بیان یک سخنران می شوند. قطعا آشنایی با آن ها به تقویت فن بیان کمک می کند.
عواملی که باعث تضعیف فن بیان می شوند
فراموش نکنید که فن بیان مهارتی است که به تدریج به دست می آید. این مهارت دقیقا مثل مهارت خوشنویسی است. هر چه قدر کم تر بنویسید مهارت کم تری هم در خطاطی به دست می آورید. فن بیان هم بستگی به میزان تداوم، تاصرار و تمرین و تکرار شما دارد.
فن بیان بدون نقد و بازخورد!
گاهی این قدر از فن بیانمان مطمئن هستیم که هرگز فرصت نفد را به دیگران نمی دهیم. گاهی آن قدر در فن بیان خودسرانه و خودخواهانه عمل می کنیم که اصلا کسی جرئت بیان بازخورد ندارد. در چنین مواقعی یک سخنور یا سخنران درجا می زند و از پیشرفت باز می ماند.
یکی از بزرگ ترین اشتباهاتی که باعث تضعیف فن بیان می شود این است که بدون توجه به نظرات کسی که بتواند سخنرانی ما را کیفیت سنجی کند کارمان را ادامه دهیم. مثلا اگر در حضور خانواده مشغول مذاکره یا یک بحث داغ هستید همان جا می توانید از اعضا بخواهید فن بیانتان را ارزیابی کنند!
آریتمی و بی نظمی در سخنان
اگر قرار است به عنوان یک گوینده فن بیان خود را در معرض سنجش دیگران قرار دهید باید برنامه ریزی مشخصی هم داشته باشید. در این مواقع می توانید از برگه کاغذ کوچکی استفاده کنید یا این که نکات مهم را در موبایل خود یادداشت کنید. از این شاخه به آن شاخه پریدن و پراکنده کردن بحث برای بقیه هیچ جذابیتی ندارد.
خودنمایی مزمن مقابل دیگران
ممکن است بیان کردن سوابق کاری یا دستاوردها بخشی از سخنان ما در طول یک مذاکره کاری باشد. اصلا در فن بیان بازاریابی معرفی خود و تجربیات و آن چیزی که بدان افتخار می کنید بخشی از کار است. اما معمولا در بحث ها و گفتمان های رسمی خودنمایی و پیوسته به خود پرداختن نکوهش می شود.
داستانی سرایی ناتمام!
یک سخنور واقعی آن قدر وقت شناس است و ارزش زمان را می داند که با داستان سرایی وقت تلف نکند. در برخی از موارد شروع یک بحث آغاز بحث یا داستان دیگر است و به همین دلیل معمولا یک گفتگو ساده به درازا می انجامد. این داستان سرایی های ناتمام تضعیف فن بیان را به دنبال دارد.
فقدان شواهد قابل استناد
هر چه قدر که فن بیان خوبی داشته باشید یک بحث منطقی بین دو طرف بالغ و کارآزموده نیاز به اسناد و مدارک یا شواهد دارد. از این رو بهتر است قبل از این که شروع به حرف زدن کنیم مثلا در طول بحث علمی مدارک عملی لازم را برای اثبات سخنان خود داشته باشیم.
حیله و تدبیر
حیله و تدبیر در فروش یک محصول با تکیه بر فن بیان شما یا وادار کردن دیگران به عقد یک قرارداد تا حدی لازم است؛ اما وقتی که این حیله ها از حد بگذرد دیگر کسی به حرف های شما اعتماد نمی کند.
پرداخت جزئیات و ریز بینی
جزئی نگری شما بستگی به شرایطی دارد که در آن قرار دارید. گاهی برای موفقیت باید خیلی جزئی نگر بود و مثلا زمانی که قصد دارید از فن بیان خود برای فروش یک محصول استفاده کنید باید تمام جوانب را در نظر بگیرید. اما این جزئی نگری نباید سر مشتری را به درد آورد.
دخالت شدید احساسات
از دخالت احساسات زمانی که مشغول سخنرانی هستیم یا قرار است با فن بیان کاری را از کار پیش ببریم باید خودداری کرد. گاهی احساساتی بودن افراد باعث می شود بقیه از در میان گذاشتن حقایق با او سر باز بزنند؛ در حالی که یک سخنور شدیدا به نقد ها و نظرات اطرافیانش نیاز دارد.
ناتمام گذاشتن جملات
جملاتی که ادا می کنید بهتر است از هم جدا شوند. همیشه نقطه فرضی در ذهن خود داشته باشید و بدانید که جملات را کجا شروع و کجا تمام کرده اید.
تنها گوینده جمع شدن
یک سخنور خوب حرف نمی زند؛ بلکه دانسته هایش را به اشتراک می گذارد. اگر بدانید که قرار است فقط دانسته هایتان را به بقیه منتقل کنید هیچ گاه به یک سخنور پرحرف و بی ملاحظه تبدیل نخواهد شد.
پرسه های بی هدف!
برخی از سخنرانی ها نسبت به بقیه ماندگار تر می شوند. سخنرانی های دولتمردان بزرگ دنیا تا ابد ماندگار شده است و فن بیان استیو جابز تا ابد در ذهن ها می ماند. از این رو باید از پرسه های بی هدف و وقت گذرانی با کلمات بیهوده در سخنرانی خودداری نمود.
لاف زدن
هر چند که این مورد هم بخشی از حیله و تدبیر است اما بهتر است جداگانه آن را بررسی کنیم. اصولا طبیعی است وقتی که گرم صحبت شویم به بزرگ نمایی بپردازیم. این بزرگ نمایی در اصطلاح عامیانه معادل لاف زدن است. در کلاس درس، در محل کار و زمانی که مشغول گفتگو با دیگران هستیم واقع گرا باشیم!
حفظ کردن سرفصل ها
زمانی که قصد دارید سخنرانی کنید یا این که در جمع کوچکی حاضر شوید و مثلا به معرفی برند خود با استفاده از فن بیان بپردازید هرگز واژه ها را حفظ نکنید. امروزه تصویرسازی جملات جدیدترین روشی است که برای به خاطر سپردن متون استفاده می شود.
استفاده بیش از حد ابزارهای کمکی
اگر مشغول حرف زدن می شوید اما برای بیان آمار و ارقام بیش از حد به پاورپوینت یا هر فایل دیگری که در دسترس است نیاز دارید شما سخنور خوبی نیستید! در یک سخنرانی حرفه ای استفاده از فایل های پاورپوینت یا امثال آن باید در حد نیم نگاه برای یادآوری ادامه مطالب باشد.
شما چه فکر می کنید؟
به نظر شما چه دلایل دیگری وجود دارد که با تضعیف فن بیان یک سخنران مانع از پیشرفت او می شود؟ دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.