راهنما کاربردی آنالیز مخاطبان پیش از شروع سخنرانی
در قشر سخنرانانی که سخنرانی را به عنوان یک حرفه انتخاب نموده و به کسب درآمد از راه سخنرانی میپردازند دقیقا مثل زندگی عادی، هستند افراد خودمحور، خودخواه و بیتفاوتی که صرفا برای رفع وظیفه سخنرانی میکنند و بدون توجه به احساسات، میزان انتقال مفاهیم و سوالات مخاطبان سعی دارند به بحث خاتمه بدهند. در مقابل این سخنرانان هم دسته دیگری از افراد یعنی سخنرانان مخاطبمحور وجود دارند که به خاطر مخاطب حرف میزنند، دوست دارند هر چه که گفته میشود کاملا شنیده شود و در نهایت مخاطب را به عکسالعمل وا دارد. این دسته از سخنرانان که مخاطب را هدف اصلی خود قرار میدهند به واسطه آنالیز مخاطبان پیش از سخنرانی است که تا این حد موفق میشوند و متناسب با روحیه آنها سخنرانی را مدیریت میکنند.
آنالیز مخاطبان پیش از شروع سخنرانی پاسخ محکمی به سوالاتی از قبیل “چه طور بدانیم که هر لحظه مخاطب به چه چیزی فکر میکند؟،”چه طور رضایت یا نارضایتی را از چهره مخاطبان متوجه شویم؟”، “چه طور بفهمیم که مخاطب ما دوست دارد چه چیزی بشنود؟ و … میباشد.
هدف ما از مرور مطلبی که پیش روی شما قرار دارد این است که معنا آنالیز مخاطبان را به صورت کلی بدانید و در نهایت نگاهی به سوالاتی داشته باشیم که شما برای آنالیز یا بررسی مخاطبان خود باید بپرسید. این مطلب شما را برای آنالیز دقیق و کاربردی روحیات و تیپهای شخصیتی مخاطبانتان آماده خواهد کرد.
راهنما آنالیز مخاطبان قبل از سخنرانی
آنالیز مخاطب فرآیندی است که با استفاده از آن میتوان به هویت مخاطبان پی برد، دانست که در هر لحظه به چه چیزی فکر میکنند و در نهایت از این اطلاعات برای نزدیکی به آنها بهره گفت. آنالیز مخاطبانی که در حال فکر کردن هستند بهترین آنالیزی است که یک سخنور میتواند از محیط افراد خود داشته باشد و به این وسیله چشمانداز کاملی از اطراف خود پیدا کند.
مهمترین کاربر آنالیز مخاطبان انتخاب روش سخنرانی، سبک سخنرانی، راه ورود به موضوع و تمرکز روی انواع و اقسام محتوایی است که میخواهیم به آنها نمایش دهیم.
ابعاد تجزیه و تحلیل مخاطبان برای شناخت بیشتر آنها
مخاطبان حاضر در یک سخنرانی را میتوان از سه بعد اصلی مورد بررسی قرار داد:
- آنالیز دموگرافیک: مخاطب شما چه کسی است؟ ویژگیهای شخصیتی فردی یا گروهی آنها چیست؟
- آنالیز روانشناسی: مخاطبان شما چه میدانند؟ چه اعتقادی دارند؟ درباره موضوع مورد بحث احتمالا چه فکری میکنند؟
- آنالیز محتوایی: کجا و چه زمانی قرار است سخنرانی کنید؟ چرا این مخاطبان در حال گوش دادن به سخنان شما هستند؟
هر یک از این ابعاد را در آنالیز مخاطبان به صورت مفصلتر در هر یک از بخشهای زیر در ادامه بررسی خواهیم کرد.
معرفی آنالیز دموگرافیک مخاطبان
هدف از این نوع آنالیز شناخت گروه یا جمعیتی است که در حال سخن گفتن با آنها هستید. در این آنالیز سوالات متفاوتی از افراد هدف پرسیده میشود که برخی مربوط هستند و برخی نامربوط؛ مثلا:
- سن مخاطب چه قدر است: در بحث سرمایهگذاری روی سخنرانی و تدارکات لازم سن مخاطبان از نوجوان تا جوان و افراد بالغ اهمیت زیادی دارد
- جنسیت مخاطب چیست؟ مرد؟ زن؟ مختلط؟: زمانی که بحث درمانی باشد، درباره تناسب اندام باشد یا بخواهیم درباره مسائل تغذیهای صحبت کنیم شناخت جنسیت مخاطب ما اهمیت زیادی دارد
- جهتگیری مخاطبان چیست؟: مخاطبان متغلق به یک نژاد، یک قوم، یک فرهنگ یا یک قشر سیاسی خاص هستند؟
- حرفه مخاطبان چیست؟: برای درگیر کردن مخاطبان در طول بحث پیشه آنها اهمیت زیادی دارد. مثلا صحبت کردن درباره یک کشف علمی در زمینه دارویی با مهندسان یا حسابداران بیمعنا خواهد بود
- اعتقادات دینی مخاطبان چیست؟: قبل از سخنرانی و به جهت اخلاقی لازم است از دین و مذهب مخاطبان خود مطلع شده باشید
گاهی هم میتوان در آنالیز مخاطبان به شیوه دموگرافیک خیلی کلی و جامعتر عمل کرد و سوالات زیر را پرسید:
- مخاطبان همگن هستند یا ناهمگن: تشابه یا عدم تشابه اهمیت زیادی در سخنرانی دارد. قطعا صحبت کردن با گروهی که همگی مهندس عمران هستند بهتر نتیجه میدهد تا گروهی که همه اقشار در آن وجود دارند و هیچ نقطه اشتراکی در آن دیده نمیشود
- اندازه جمعیت چه قدر است؟ سخنرانیهای بزرگ معمولا تشابه کمتری دارند و مخاطبان رنگارنگی در آنها حضور مییابد و همین موضوع رسیدن به نقطه مشترک را سخت میکند
گاهی هم میتوان برای آنالیز مخاطبان از بعد دموگرافیک به تضادها توجه کرد و با توجه به نقاط اختلاف بحث را هدایت کرد؛ مثلا:
- جنسیت، حرفه، پیشه، رشته تحصیلی و پیشینه شما تا چه حد به مخاطبان نزدیک است؟
- مخاطبان آشنا/ همکار یا از دوستان شما هستند؟
معرفی آنالیز روانشناسی مخاطبان
هدف از این نوع آنالیز پی بردن به آن چیزی است که مخاطبان قبل و بعد از سخنرانی درباره شما و کیفیت کار فکر میکنند. برای این نوع آنالیز میتوان از تستهای اعتقادی و تحصیلی استفاده کرد:
بررسی سطح سواد و دانش مخاطب
- مخاطبان تا چه درباره موضوع مورد بحث اطلاع دارند؟
- مخاطبان با چه اصطلاحاتی به صورت تخصصی در حرفه یا کار شما آشنایی دارند؟
بررسی اعتقادی مخاطب
- چه چیزی در زندگی برای آنها ارزش بیشتری دارد؟ این اعتقاد برای بنا نهادن یک بحث همجهت و یکدست به شما کمک میکند
- چه مشکلاتی در زندگی دارند؟ اگر سخنران بتواند برای مشکل مشترکی که بین عمده مخاطبان وجود دارد راه حلی ارائه کند قطعا پیروز میدان خواهد بود
آنالیز محتوایی مخاطب
هدف از این نوع آنالیز این است که دقیقا بسنجیم محتوا آماده شده برای سخنرانی تا چه حد میتواند به تنهایی مسیر فکری افراد را متحول یا متاثر از خود سازد. در برخی از موارد این آنالیز با سوالاتی همراه میشود که در آنالیز از نوع دموگرافیک نیز مطرح کرده بودیم. برای شروع آنالیز مخاطبان از این راه، سوالات زیر را مطرح کنید:
حضور مخاطبان در سخنرانی اجباری بوده است یا به اختیار خودشان؟
تجربه نشان داده که در اغلب موارد افرادی که با دلخواه خودشان در یک سخنرانی حاضر شدهاند روشنفکرتر، آماده و مشتاقتر از دیگران در مباحث شرکت کرده و به تعامل میپردازند. به علاوه فعالیتهای آنها انگیزهای برای شروع و ادامه بحث توسط سخنران خواهد بود. در مقابل افرادی که به اجبار در یک جلسه حاضر شدهاند به زمان بیشتری برای تعامل با افراد در سخنرانی نیاز دارند.
مخاطبان یک هفته قبل از سخنرانی چه شرایطی را پشت سر گذاشتهاند؟
به عنوان مثال اگر در برابر فرادی قرار است صحبت کنید که یک مصیبت خاص را پشت سر گذاشتهاند یا گروه خاصی که به خاطر افت و خیر بازار نابسامانیهای زیادی را در کسب وکار خود تجربه نمودند بهتر است از قبل بدانید
پوشش مخاطبان شما به چه صورت است؟
شاید آنالیز پوشش، آن هم پوشش همه کسانی که در سالن سخنرانی هستند غیرممکن یا بیهوده به نظر برسد؛ اما از روی ظاهر مخاطبان هم میتوان به جدیت، رسمیت و میزان صمیمیت و شوخطبعی افراد پی برد.
در چه ساعتی از طول روز سخنرانی میکنید؟
این بخش از آنالیز مخاطبان از ارزش بالایی برخوردار است. دقیقا چه زمانی میخواهید سخنرانی کنید؟ قبل از ناهار/شام/عصرانه؟ ساعات آخر روز؟ قطعا ساعت سخنرانی روی حالات و میزان درک مخاطبان از گفتههای شما اثر میگذارد.
چه موانعی در سالن وجود دارد که شما را از نزدیک شدن به صحنه سخنرانی دور میکند؟
این موانع را از زبان تمام کسانی که به نحوی در سخنرانی شرکت دارند بپرسید و سعی کنید تمام آنها را از میان بردارید.
مخاطبان انتظار دیدن چه نوع اجرایی را از شما دارند؟
گاهی بسته به شرایط و خواسته عمده مخاطبان مجبور میشویم کل سخنرانی را به حالت ایستاده ارائه دهیم. گاهی هم آنالیز مخاطبان نشان میدهد که با هر دو حالت ایستاده یا نشسته شما موافق هستند.
سلام. من معلم هستم. مطالبی که توی سایتتون هست به من خیلی کمک کرده. دست مریزاد
خیلی خوشحالم. درود بر شما
سپاسگزارم. عالی
لطف دارید
ممنونم از مقاله های مفیدتون
سپاس از توجهتون