مطالعهی فن بیان و روشهای سخنوری افرادی که دستی در سخنرانی دارند و تجربیات آنها برای سایر مشتاقان یادگیری سخنرانی ارزشمند است به خودی خود یک مهارت محسوب میشود. اصلا توانایی آنالیز سخنرانی افراد دیگر توانمندی ویژهای است و کمک میکند فردی که در حال کارآموزی است با شتاب بیشتری به کسب مهارت بپردازد. مثلا تماشای یک سخنرانی میتواند به انتخاب سادهتر موضوع سخنرانی کمک کند، هنر زبان بدن و گفتاری را به فرد نشان دهد و در نهایت مهارت سخنرانی عمومی در قرن بیست و یکم را به او بیاموزد. همان طور که میدانیم تمام این موارد ارمغان به هم پیوستگی و انسجامی است که میان اجزای سخنرانی وجود دارد.
اجزای سخنرانی و هر آن چه که سخنران در طول صحبتهای خود ارائه میدهد ارتباط مستقیمی با اهداف آن دارد. به همین دلیل است که باید:
- بدانیم هدف سخنران از برپایی این گردهمایی هر چند کوچک چیست؟ چیزی بیاموزد؟ انگیزه در مخاطبان ایجاد کند؟ آنها را سرگرم نماید و یا بابت موضوعی تلاش کند قانع شوند؟
- بدانیم پیام اولیه هر سخنرانی چیست و به عبارت سادهتر سخنران سعی دارد چه پیغامی را به مخاطب منتقل کند
- چرا یک سخنران این موضوع را برای سخنرانی انتخاب کرده و آیا بهترین فرد برای این سخنرانی بوده است؟
اجزای سخنرانی فارغ از محیط برگزاری آن و تمام مسائل جانبی شامل افراد و مباحثی میشوند که در طول سخنرانی ارتباط تنگاتنگی با هم خواهند داشت. در ادامه میآموزید که اجزای سخنرانی هر یک چه نقشی در سخنرانی ایفا کرده و در واقع چه اهمیتی دارند.
آشنایی با اجزای سخنرانی، کاربرد و اهمیت آنها
هر نوع سخنرانی به نسبت موضوع و حساسیتی که دارد اجزای مختلفی نیز دارد. مثلا برخی از سخنرانیهای آموزشی به ابزارهای خاصی نیاز دارند که برای نمایش جزئیات لازم هستند. در عین حال برخی دیگر از سخنرانیها بدون نیاز به هر گونه ابزار جانبی به خوبی پیش میروند.
مخاطبان و محتوایی که درباره آن صحبت میشود
اولین و آخرین جز یک سخنرانی مخاطبی است که اصل یک گردهمایی با همایش برای حضور وی برگزار شده است. واضح است که تعداد مخاطبان یا حاضران در سالن سخنرانی روی برقراری ارتباط با آنها موثر است مثلا اگر حاضران در طول سخنرانی 1500 نفر باشند قطعا به روشهای مختلفی برای برقراری ارتباط با آنها نیازمندیم. در عین حال سن و سال مخاطبان هم در انتخاب روش برقراری ارتباط با آنها موثر است. این که نوجوان باشند یا افراد مسنتری که سبک و سیاق گفتگو با آنها چارچوبی کلاسیک و بیدردسرتر دارد.
در شناخت این جز از سخنرانی معمولا سوالات زیر مطرح میشود تا سخنران به چشماندازی کلی از بحث دست یابد:
- اطلاعات دموگرافیک مخاطبان چیست؟ سن؟ موقعیت شغلی؟ موقعیت تحصیلی؟ شرایط تاهل و فنون و تکنیکهایی که میداند
- تعداد کل مخاطبان چند نفر است؟
- به جز مخاطبان حاضر در سالن سخنرانی، مهمانان غیرحضوری داریم که مثلا از طریق ویدیوچت با آنها ارتباط بگیریم؟
بررسی ساختار مقدمهی سخنرانی
بر اساس قانون اولویتبندی در سخنرانی، واژگان، زبان بدن و محتوای بصری به ترتیب تاثیرگذارترین بخشهایی هستند که در جز دوم سخنرانی یعنی افتتاحیه یا شروع آن حائز اهمیت هستند.
معمولا شروع سخنرانی با یخشکنی مخاطبان صورت میگیرد. اما این که سخنران شروعی جذاب داشته باشد تا مخاطب را رفته رفته به خود جذب کند یا با جملهی کلیشهای “از حضور در جمع شما خوشحالم” کاملا به خود او و مهارتهایش بستگی دارد!
برای آنالیز بهتر شروع سخنرانی از میان سایر اجزای سخنرانی ببینید که:
- آیا سخنران از آمار، طنز، داستان و یا جلوههای بصری قدرتمند برای شروع سخنرانی خود استفاده کرده است؟
- شروع سخنرانی به اندازه کافی ماندگار و به یادماندنی بوده است؟
بررسی ساختار بدنهی سخنرانی
جز بعدی سخنرانی بدنه یا ادامهی متنی است که در طول سخنرانی و بعد از مقدمه ارائه میدهیم. در این بخش لازم است به صورت ویژه داستانها، نقلقولها و بحثهای مختلف به هم پیوسته باشند تا مانع از از هم گسیختگی افکار مخاطبان شود.
برای آنالیز بهتر بدنه یا ادامهی سخنرانی از میان سایر اجزای سخنرانی ببینید که:
- آیا مثالها و نمونههای ذکر شده از هدف اولیه یا فرضیهی بحث حمایت میکنند یا ذکر آنها تا این قسمت از بحث بیهوده بوده است؟
- آیا از عناصری مثل تشبیه یا استعاره برای فهم بهتر مخاطبان استفاده شده است یا سخنران بدون توجه به این بخش از اجزای سخنرانی عبور کرده است
- بخشهای مختلف سخنرانی به صورت منطقی سازماندهی شدهاند و آیا برای مخاطبان قابل دنبال کردن هستند یا نه؟
بررسی ساختار نتیجهگیری و پایان سخنرانی
بر خلاف تصور بسیاری از مخاطبان، پایان دادن به سخنرانی برای تاثیرگذاری بیشتر هیچ تفاوتی با مقدمه ندارد و اتفاقا لازم است پر شور و حالتر از آن ارائه شود.
دقیقا مانند آن چه که در بخش مقدمه گفته شد در پایان هم به زبان بدن، گفتار صریح و روان و البته جلوههای بصری نیاز داریم که در قالب پاورپوینت، تصاویر و ویدیو ارائه میشوند.
برای آنالیز بهتر پایان یا نتیجهگیری سخنرانی از میان سایر اجزای سخنرانی ببینید که:
- نتیجهگیری مختصر بوده است طوری که باعث دلزدگی مخاطب نشود و در زمان مشخص سخنرانی به پایان برسد؟
- نتیجهگیری باعث فراخوانی به عمل در مخاطبان شده است؟ چه بازخوردهایی از سوی آنها در پایان سخنرانی و یا در پرسش و پاسخ دریافت کردهاید؟
شور و اشتیاق و توانمندی سخنران برای ارتباط با مخاطبان
یکی دیگر از اجزای سخنرانی که بارها بدان اشاره کردهایم هیجان و اشتیاقی است که خود سخنران باید برای ارتباط گرفتن با مخاطب داشته باشد.
برای آنالیز بهتر این بخش از میان سایر اجزای سخنرانی ببینید که:
- فن بیان سخنران جذاب بوده است؟ چه چیزی باعث شده تا این نتیجهگیری را داشته باشید؟
- چه حجمی از بازخورد منفی یا مثبت را در پایان سخنرانی دریافت کردید؟