کودکان آینده جامعه امروز هستند. به جرئت می‌توان گفت بخش عمده ای از کاستی هایی که امروز در جامعه شاهد آن هستیم مربوط به شیوه تربیت و رشد کودکان دیروز می باشد که متاسفانه یا خوش بختانه در ارتباط با آن ها و شکل گیری شخصیت آن ها کوتاهی شده است. شیوه ای که شما با کودکان خود حرف می زنید، رفتاری که نسبت به آن ها در شرایط مختلف دارید و نوع برخوردی که در ارتباط با مشکلات و مسائل شخصی آن ها از خود نشان می دهید مستقیما در شکل گیری عزت نفس آن ها نقش دارند و همین عرت نفس است که سرنوشت یک جامعه را رقم می زند. البته در دنیا کنونی خیلی خوب به این موضوع توجه شده است. فیلم های ما سرشار از صحنه های عاطفی به آغوش کشیدن فرزندان و ارتباط تمام و کمالی است که به نظر می رسد مثل و مانند آن در دنیا وجود ندارد؛ اما تا کنون هیچ فیلمی نتوانسته است با سکانس های مثلا محبت آمیز خود نهایت احترام و علاقمندی به کودکان را در عین سادگی آن زمان و به سبک فن بیان حضرت محمد (ص) به نمایش بگذارد.
این شیوه ارتباط با کودکان نه فقط بخشی از سبک زندگی پیامبرمان بلکه در سیره عملی و نظری سایر پیامبران و ائمه معصوم هم دیده می شود و اگر غیر از این بود باید تعجب می کردیم؛ چون بعید است مکتبی که برنامه کلی هدایت انسان ها را برای تمامی دوران نازل کرده است نسبت به چنین مسئله مهم و سرنوشت سازی بی توجه بوده باشد. درک مقتضیات سن کودک و توجه به تربیت او مسئله قابل توجهی است که به توصیه دین ما باید از همان بدو ازدواج مورد توجه زوج ها قرار گیرد؛ چون کودک به جهت زمینه فطری و روح بی آلایشی که در دوران ابتدایی زندگی خود دارد تربیت پذیری خوب و منعطفی نیز خواهد داشت. از این رو فرصت را مغتنم شمردیم تا با نگاهی متفاوت و کاربردی نسبت به مقوله فوق مهم و تاثیرگذار تربیت کودک مطلب کلاس درس امروز دانشگاه زندگی را به نحوه ارتباط با کودکان مطابق با فن بیان حضرت محمد (ص) اختصاص دهیم.
آشنایی با فن بیان حضرت محمد (ص)
مهم ترین نکته ای که باید در تربیت کودکان در نظر داشت رفتار کودکانه نسبت به آن ها است. حتی اگر بچه ندارید یادگیری فن بیان در برقراری ارتباط با کودکان ضروری است؛ چون بالاخره روزی می رسد که شما تصادفی هم که شده است با یک کودک برخورد کنید. امام صادق (ع) دوره تعلیم و ترتبیت کودک را به سه دوره هفت ساله مجزا تقسیم کرده است:
- هفت ساله اول: دوره ای که باید کودک را به حال خود گذاشت تا بازی کند و شاد باشد.
- هفت ساله دوم: دوره ای که کودک باید تحت نظر بیشتری از نظر رفتاری قرار گیرد و تعالیم و تربیت او آغاز گردد.
- هفت ساله سوم: این دوره هم بخش مهم دیگری از هفت ساله دوم است که والدین باید با کودک خود همراز و همساز شوند.
فن بیان حضرت محمد (ص) ؛ بهترین الگو برای والدین
پیامبر اسوه کاملی برای برقراری ارتباط با کودکان هستند. نمونه های آموزنده زیادی از رفتار پیامبر با کودکان وجود دارد که می توانند سرمشق پدر ومادر ها در برخورد با کودکانشان قرار گیرند. به صورت کلی با مهم ترین عناوینی که در فن بیان حضرت محمد (ص) دیده می شود آشنا خواهید شد:
کودک خود را به اندازه فرد بالغ تحویل بگیرید
برای شما هم پیش آمده است که وقتی با فرد خاصی مشغول صحبت کردن باشید کودکتان وسط حرفتان بپرد و چیزی بگوید؟ یا این که در مجلس بزرگی هستید و میان صحبت بقیه کودک شما اظهار نظری می کند که شاید به نظر در این سن خنده دار باشد و او را سرکوب کرده باشید؟
برخورد پیامبر با چنین کودکانی همیشه مثبت بوده است. آن قدر که پیامبر کودکان را تحویل می گرفته است و برای حرف آن ها ارزش قائل بوده است شک نکنید که هیچ فیلمی چنین ارزشی را نمی شناسد!
مثلا زمانی که فردی از ائمه و پیامبر سوالی می پرسید و کودکان اطراف او قرار داشتند پیامبر جواب سوال آن ها را به کودکان می سپرد تا فکر کنند و سعی کنند پاسخ پرسش را خودشان پیدا کنند. این به منزله همان ارزش یا بهایی است که ممکن است شما هیچ گاه بدان توجه نکرده باشید!
پسندیده و با آداب با کودک رفتار کنید
در فن بیان حضرت محمد (ص) بیش از همه برخورد پسندیده پیامبر جالب توجه است. کودکان هم به اندازه انسان های بالغ و بزرگ تر ناراحت می شوند؛ تنها تفاوت آن ها در بخشش سریع و فراموشی کینه ها است.
پیامبر (ص) می گویند: به فرزندان خود احترام گذارید و با آداب و روش پسندیده با آنها رفتار کنید.
عدالت را میان کودکان خود برقرار کنید
تنها پشتیبان کودکی که در سن رشد قرار دارد محبت و توجه و الدین به سمت او است. پیامبر همواره تاکید کرده است که میان فرزندان خود فرق نگذارید و دختر را بر پسر و بالعکس ترجیح ندهید. چنین رفتاری باعث تحقیر و کاهش اعتماد به نفس فرزندان می شود و نفش منفی مستقیمی در آینده آن ها خواهد داشت.
کودکی که این عدم رعایت مساوالت و عدالت را از جانب پدر و مادر خود ببیند به بیماری های روانی دچار می شود و از هر مسئله کوچکی کینه به دل می گیرد و همواره به دنبال انتقام خواهد بود. زمانی که پیامبر مردی را دید که یکی از فرزندان خود را می بوسد و نسبت به دیگری بی توجه است از او انتقاد کرد و خواست تا هر دو را با هم ببوسد.
مثل بچه ها بچه شوید!
به یک داستان جالب توجه و تکان دهنده که به خوبی فن بیان حضرت محمد (ص) را در برخورد با کودکان نشان می دهد توجه کنید:
روزی پیامبر در حال رفتن به مسجد بودند و عجله داشتند. ناگهان بچه ها که قبلا هم با او برخورد داشتند و خوشرویی او را دیده بودند اطرافش جمع شدند و از او خواستند تا با آن ها بازی کند. یکی از بچه ها رو به سوی پیامبر کرد و گفت: شتر من باش!
پیامبر هم با این که عجله داشت اما چون نمی خواست بچه ها را از خود برنجاند قبول کرد. زمانی که بلال از مسجد خارج شد تا بچه ها را به خاطر این درخواست تنبیه کند پیامبر به او گفت: تنگ شدن وقت نماز از این که بچه ها را از خود برنجانم برای من بهتر است.
از کودکان خیلی زیاد تقدیر کنید
کودک باید به مرحله ای برسد که برای انجام کار خود نیاز به تشویق نداشته باشد. از این رو بهتر است از همین سنین ابتدایی بابت هر عمل مثبتی او را تشویق کنیم و به او هدیه دهیم. در روایات مختلفی آمده است که یکی از ارادتمندان پیامبر بچه آهویی را به ایشان تقدیم کردند و پیامبر نیز آن را به امام حسن (ع) تقدیم نمودند و به این وسیله اسباب خوشحالی او را فراهم کردند.
شما چه فکر می کنید؟
قطعا با الهام گرفتن از این نمونه های رفتاری و فن بیان حضرت محمد (ص) نمی توان به مرتبه بالا و اخلاق نیک ایشان دست یافت؛ اما حداقل قادر خواهیم بود یک گام مثبت در جهت تربیت موثر فرزندانمان و شکل گیری جامعه آینده برداریم. شما چه فکر می کنید؟