بهترین سخنرانی دنیا را هم که داشته باشید اگر کسی برای چه شنیدن آن وجود نداشته باشد و از همه مهم‌تر کسی قادر به شنیدن آن سخنرانی نباشد چه فرقی با حرف زدن با در و دیوار دارد؟ پیش از انتقال پیام سخنرانی، این صدا سخنران است که پیش‌قدم می‌شود و اولین گام‌ها را برای ارتباط گرفتن با مخاطب برمی‌دارد. شاید خنده‌دار و خیلی پیش‌پاافتاده به نظر برسد اما حتما شما هم در سخنرانی‌هایی حضور داشته‌اید که برای شنیدن صدا سخنران تقلا کرده باشید و با این که همه زور خود را به کار بسته‌اید و باز هم موفق به شنیدن صدای سخنران نشده‌اید. در واقع به این دلیل و هزار و یک دلیل دیگر است که روی تنظیم صدا در سخنرانی تکیه می‌شود.
شرط موثر واقع شدن، شنیده شدن است و هر سخنران از اسارت تا رهایی و پرتاب صدا در فن بیان و سخنرانی راه درازی در پیش دارد. این راه دراز با استراتژی‌هایی که در ادامه این مطلب می‌خوانید کوتاه‌تر و شیرین‌تر خواهد شد.
استراتژی‌های تنظیم صدا در سخنرانی
مهارت سخنرانی در قرن بیست و یکم ضرورتی است که هرگز رنگ نمی‌بازد. دو هدف اصلی ما در هر نوع سخنرانی قبل از هر چیز شنیده شدن و سپس موثر واقع شدن است. هر یک از این اهداف را که دنبال کنید به اصل تنظیم صدا در سخنرانی نیاز خواهید داشت. در ادامه استراتژی‌های لازم برای رسیدن به هر یک از این اهداف را معرفی و ارزیابی می‌کنیم.
اگر مخاطب پیام شما را نشنود هیچ اطلاعاتی هم رد و بدل نخواهد شد. پیش از هر چیز قفل صدای خود را باز کنید با تکنیک‌های گرم کردن صدا که قبلا گفته شد مطمئن شوید که از تمام ظرفیت صدای خود هنگام صحبت کردن استفاده می‌کنید.
استراتژی‌هایی برای این که شنیده شوید
استراتژی اول: آلودگی صوتی و حواس‌پرتی را به حداقل برسانید
عوامل حواس‌پرتی فقط سر و صدا اطراف نیستند. هر چیزی در اطراف ما زمینه‌ای است تا مخاطب از سخنران چشم بردارد و به اطرافش متمرکز شود. صداهای بلند قطعا چالش بزرگی برای سخنران هستند؛ اما گاهی سر و صدا کوچک و خیلی نامحسوس هم می‌توانند برای مخاطب تحریک‌کننده باشند.
برای این که این عوامل تحریک‌کننده داخلی و خارجی، کوچک و بزرگ یا صوتی و غیرصوتی را به حداقل برسانید به نکات زیر توجه کنید:
- تمام راه‌های ورودی صدا را مسدود کنید: در و پنجره مهم‌ترین و خیلی از اوقات تنها مدخل آلودگی صوتی هستند. خنک‌کننده‌هایی که سر و صدا زیادی دارند، ترافیک خودروهای اطراف و رفت و آمدها از جمله مواردی هستند که در برطرف کردن آلودگی صوتی خارجی و تنظیم صدا در سخنرانی باید نسبت به آن‌ها حساس باشید
- خودتان عامل حواس‌پرتی نباشید: خود سخنران هم می‌تواند خیلی از اوقات عامل خوبی برای حواس‌پرتی و بی‌توجهی مخاطبانش باشد. تکان دادن خودکار، استفاده از ابزار زینتی پر سر و صدا (مثلا دستبندی که با حرکت دست شما سر و صدا ایجاد کند) یا کفش و لباس‌هایی که عامل حواس‌پرتی مخاطب شوند از جمله همین عوامل هستند
- گفتگو آرام مخاطبان را نشنیده بگیرید: گاهی دیدن دو نفر که به آرامی در حال صحبت کردن و به اصطلاح پچ پچ کردن هستند عاملی برای حواس‌پرتی خود سخنران می‌شود؛ با این حال برای جذب شنونده فعال گاهی مجبور هستید این پچ پچ‌ها و سر و صدا آرام را تحمل کنید
- هنگام خندیدن یا تشویق مخاطبان حرف نزنید: آماده‌سازی سخنرانی تمام شده است و وارد سالن شده‌اید. همه چیز رو به راه است و شما بزرگ‌ترین اشتباه سخنرانیتان را مرتکب می‌شوید. این که هنوز مخاطبانتان در حال کف زدن و تشویق شما هستند و شما یکی دو کلمه ابتدایی سخنرانی را به زبان می‌آورید و بدون توجه به آن‌ها سخنرانی را آغاز می‌کنید. یکی از اصول تنظیم صدا در سخنرانی برای شنیده شدن توسط مخاطبان صبر است. صبر کنید! نوبت شما هم فرا می‌رسد
استرانژی دوم: فاصله خودتان با مخاطبان را به حداقل برسانید
فیزیک صدا ساده و قابل فهم است. به این صورت که اگر فاصله بین شما و مخاطبانتان بیش‌تر شود انتقال صدا سخت‌تر است. حتی اگر این مشکل با میکروفون و سیستم‌های صوتی قوی حل شود باز هم مخاطبانتان به فاکتورهای دیگری نیاز دارند تا بتوانند با شما ارتباط برقرار کنند. به طور کلی بلندی یا کوتاهی صدا با مربع معکوس فاصله با مخاطب ارتباط دارد؛ با این حال ما نکاتی را با صرف نظر از این فاکتور و برای تنظیم صدا در سخنرانی در نظر گرفته‌ایم که به شما کمک می‌کنند:
- جایگاه خود را به مخاطبان نزدیک کنید: تنها 15 سانتی‌متر کافی است تا تاثیرگذاری صدا و زبان بدن سخنران روی مخاطبان بیش‌تر شود. با نزدیک شدن مخاطبان به صحنه توانایی خیلی از افرادی که به دلیل شلوغی سالن شاید قادر به خواندن اسلایدها نبودند بیش‌تر خواهد شد
- خودتان به مخاطبان نزدیک شود: شاید وضعیت سالن به گونه‌ای نباشد که بتوانید صندلی‌ها را تغییر دهید. در این حالت بهتر است روی صحنه متحرک باشید و به یکی دو نقطه از آن بسنده نکنید
- صندلی‌های خارج از ظرفیت را از دسترس خارج کنید: در صورتی که ظرفیت سالن سخنرانی بیش‌تر از مخاطبان شما می‌باشد آن تعداد صندلی را از دسترس خارج کنید تا مخاطبان در جایگاه نزدیک‌تر به شما بنشینند
- سخنرانی را در فضا کوچک‌تر برگزار کنید: سخنرانی مقابل 30 نفر در سالن اجتماعات چالش بزرگی است؛ اما سخنرانی برای 30 نفر که در اتاق سیمنار نشسته‌اند از همه نظر بهتر خواهد بود
استراتژی سوم: برای ارتباط بهتر بلندی صدا را به حداکثر برسانید
- صدای خود راپرتاب کنید: پرتاب صدا در سخنرانی اصل مهمی است. منظور از پرتاب صدا نه فقط بالا بردن صدا بلکه تنظیم رزونانس آن است
- با میکروفون آشتی کنید: میکروفون جز اصلی هر سخنرانی است؛ حتی اگر جمعیت مقابل شما قادر باشند بدون استفاده از میکروفون صدا شما را بشنوند
- شمرده شمرده سخن صحبت کنید: شمرده صحبت کردن به شنیده شدن صدا و تمرکز روی بلندی و کوتاهی آن کمک می‌کند
- وضعیت بدنی خود را حفظ کنید: کشیده بایستید و کمی به جلو حرکت کنید. حرکت به جلو به انتقال صدا و به تمام جهات کمک می‌کند
استراتژی چهارم: خود را با اوضاع تطبیق دهید
- به ارتباط غیرکلامی هم توجه کنید: گاهی مخاطبان با حرکت و وضعیت بدنی خود نشان می‌دهند که قادر به شنیدن سخنان شما نیستند. مثلا از روی صندلی جا به جا می‌شوند و برای بهتر شنیدن جلو می‌آیند. گاهی هم چون صدا را به خوبی نمی‌شوند سرگرم حرف زدن می‌شوند
- بدون میکروفون هم تمرین کنید: میکروفون ابزار اصلی سخنرانی است؛ اما اگر به صورت کاملا ناگهانی میکروفون قطع شود و مجبور باشید به صورت طبیعی سخنرانی کنید چه بهتر که از قبل به حرکت کردن روی صحنه و حتی گاهی فریاد زدن برا شنیده شدن عادت کنید!
استراتژی‌هایی برای این که موثر باشید
حالا که مخاطبانتان قادر به شنیدن صدا شما هستند چه بهتر که این صدا روی آن‌ها اثر کند و در واقع موثر واقع شود:
- درجات بلندی صدا را تغییر دهید: یکنواختی صدا در سخنرانی مشکل بزرگی است که باعث کسل شدن و خستگی زودهنگام مخاطبان می‌شود. برای رفع این مشکل و تنظیم صدا در سخنرانی بهتر است بلندی صدا خود را با حرکات بدن و به نسبت جذابیت هر بخش از نطق خود تغییر دهید
- روی برخی از کلمات با صدا خود تاکید کنید: برای تاکید بر اهمیت بخشی از سخنرانی از صدا خود کمک بگیرید
- با صدا خود احساسات را بازتاب کنید: تغییرات صدا متناسب با تغییر حالات از راه‌های انعکاس احساس در سخنرانی است. مثلا وقتی که در حال بازگو کردن داستان غم‌انگیز هستید بلندی صدایتان به صورت تدریجی افت کند
