دوست داشته باشید یا نداشته باشید به واسطه دانشگاه رفتن و ادامه تحصیلات به صورت تخصصی بالاخره شما هم در مقام فرد سخنرانی قرار می گیرید که قرار است یک مسئله را در حوزه تخصص خودش با بقیه در میان بگذارد. از الان خودتان را در چنین شرایطی فرض کنید. فکر کنید قرار است در یک محفل بزرگ سخنرانی علمی تخصصی نظیر ارائه پایان نامه داشته باشید. کار سختی به نظر می رسد. نه؟ به خصوص که مردم بیش تر از این که اهل خواندن باشند اهل گوش دادن هستند و بیش تر به سخنان شما توجه می کنند تا نکاتی که احیانا در کاتالوگ قرار داده اید. گاهی حساسیت این سخنرانی ممکن است به قیمت زیر سوال بردن اعتبار و آینده شما تمام شود. بنابراین سخنرانی علمی تخصصی بر خلاف آن چه که مردم تصور می کنند و بدان بها نمی دهند خیلی مهم تر از سایر رشته های سخنرانی است.
یکی از مهم ترین دلایلی که به سخنرانی علمی تخصصی کم تر توجه می شود جو این شیوه از سخنوری و خسته کننده بودن آن برای مخاطبان است. اساسا چون موضوع این سخنرانی ها خاص است مخاطبان خاصی هم دارند و بنابراین معمولا در سخنرانی های تخصصی افراد زیادی حاضر نمی شوند. اگر بخواهیم ساده تر صحبت کنیم جذاب کردن سخنرانی علمی تخصصی کار حضرت فیل است و هر کسی نمی تواند شرایط حاکم بر این سخنرانی را طوری که طنز آمیز شود مدیریت نماید!
اما نگران نباشید. شما هم می توانید با ترفند هایی که در دانشگاه زندگی می آموزید بدون استرس سخنرانی علمی تخصصی جذاب خود را ارائه دهید!
ترفند های سخنرانی علمی تخصصی
از نظر ما کل سخنرانی علمی تخصصی در سه بخش اساسی تقسیم بندی می شود و باید این سه بخش به صورت مجزا تنظیم شوند که شامل بخش محتوا، بخش سخنران یا خود شما و در نهایت بخش اسلایدهایی می شود که به صورت پاورپوینت ارائه می گردند.
“محتوا” در سخنرانی علمی
یک محتوا مناسب با توجه به نکات زیر برای سخنرانی علمی تخصصی توسعه داده می شود:
شناخت اولیه مخاطبان
در سخنرانی علمی تخصصی شناخت مخاطبان یا شنوندگان مهم تر از هر نوع سخنرانی دیگر است. هر چه قدر که بار علمی مطلب بالاتر می رود شناخت سخنران هم باید از افراد بیش تر باشد. سخنران باید ببیند در محفل علمی و مثلا در حضور چشم پزشکان مطرح کردن کاربرد سلول های بنیادی برای آن ها کاربردی است یا این که پایین تر از سطح علمی آن ها است. سخنران باید میانگینی از سطح دانش مخاطبان را در نظر داشته باشد و مطالب را بر اساس همین متوسط دانش ارائه دهد.
انتقال هیجان به مخاطبان
دکتر ماریوس استن پزشک عمومی و یکی از سخنرانان علمی در زمینه پزشکی است. یک وقفه کوتاه در سخنرانی های این فرد معمولا وجود دارد که در آن به بیان هیجاناتش می پردازد. استن علاقه شدید خود را به علم ریاضی با مخاطبانش در میان می گذارد. سپس به ورود کامپیوتر اشاره می کند و می گوید چه طور شد که ریاضی و کامپیوتر او را از شاخه پزشکی به شاخه خشک ریاضیات پیوند داده است.
تنظیم ساختار اصلی محتوا
در معرفی مطلب اصلی باید به سه نکته اساسی دقت داشت:
- معرفی منابع و سایر کسانی که روی این مطلب کار کرده اند: شایسته است در هر سخنرانی اصالت و صداقت در بیان حفظ شود. سخنران ابتدا باید اعلام کند این تحقیق یا این مطلب در کجا و در چه زمانی گردآوری شده است. در تبیین این سند چه کسانی همکاری داشته اند و منابع مورد استفاده در این تحقیق چه بوده است.
- بیان چارچوب و علل مشکلات تحقیق: وقتی که در سخنرانی علمی تخصصی مشغول بیان یک آزمایش یا طرح خاص هستیم باید عللی که مانع ادامه کار شدند و مشکلاتی که حین کار رخ داده است شفاف سازی شوند.
- اشاره به نقاط برجسته و شاخص موضوع: بخش های مختلف یک تحقیق باید قبل از نتیجه گیری بیان شوند. نباید به جزئیات بیش از حد نیاز پرداخت مبادا شنونده از بحث خسته شود.
ساده سازی محتوا
هر رشته ای اصطلاحات و مفاهیم علمی خاص خود را دارد و این در سخنرانی علمی تخصصی کاملا طبیعی است. در مطلب علمی به کار بردن این کلمات سخنرانی را خسته کننده تر می کند. با علم بر آن که اکثر اساتید در سخنرانی علمی تخصصی آگاهی کافی از این مفاهیم را دارند بهتر است رشته کلام را حفظ کنیم و از به کار بردن کلمات ناآشنا و زیادی تخصصی در آن خودداری نماییم.
“خود سخنران” در سخنرانی علمی تخصصی
خود سخنران با توجه به حساسیت سخنرانی باید به نکات زیر دقت کند:
تنظیم صحنه یا استیج
در هر نوع سخنرانی آماده سازی استیج در کنار آماده سازی نهایی سخنرانی مهم است.
تنفس عمیق و تنظیم حالت عمومی بدن
برای این که بدن شما در شرایط نرمال قرار بگیرد نفس عمیق بکشید. خیال پردازی مرحله بعدی است که به شما آرامش خاطر می دهد. خودتان را در مقابل مخاطبانی محترم و فهمیده تصور کنید که مو به مو حرف هایتان را یادداشت می کنند و با علاقه به شما چشم می دوزند.
تنظیم زمان
هر بخش از سخنرانی علمی تخصصی خصوصا اگر در کنگره یا اجلاس خاصی باشد باید زمان بندی شود. از این رو استفاده از ساعت مچی و توجه به گذر زمان اهمیت زیادی دارد.
صدای بلند آمیخته با لبخند
بلندی صدایتان را با سر وصدا و کوچکی و بزرگی محیط تنظیم کنید. لبخند را از روی لبانتان جدا نکنید!
“اسلایدها” در سخنرانی علمی تخصصی
هر چه کم تر بهتر!
به صورت استاندارد 20 تا 25 اسلاید برای یک ساعت سخنرانی علمی یا ارائه با استفاده از پاورپوینت منطقی به نظر می رسد. به نسبت زمانی که در اختیار دارید این تعداد را کم یا زیاد کنید.
عنوان بندی اسلاید ها
هر اسلاید حتی اگر در ادامه اسلاید قبلی باشد لازم است عنوان یا تیتر مشخصی داشته باشد.
خوانایی اسلاید ها
علاوه بر ترکیب مناسب رنگ متون و پس زمینه سایز کلمات هم در خوانایی آن ها موثر هستند. سایر 24 تا 40 برای عنوان یا تیتر مناسب است. بدنه اصلی متن بین 18 تا 28 و در نهایت برای منابع از سایز 12 تا 14 استفاده کنید.
ترکیب عناصر بصری
تصویر یک ویروس خیلی قابل فهم تر است نسبت به چندین خط توضیحاتی که فقط باعث آشفتگی ذهن برای به خاطر سپردن می شوند. بهتر است هر اسلاید در سخنرانی علمی تخصصی بخشی بصری در بر داشته باشد. محتوا بصری فقط عکس نیست. یک نمودار که نشانگر آمار است نیز عنصر بصری به شمار می رود.
در استفاده از نمودار به سادگی آن بیش تر باید توجه شود. در نمودار میله ای یا خطی نهایتا دو متغیر با هم مقایسه شوند و شفافیت محتوا که به رزولوشن تصاویر بستگی دارد بررسی گردد.
بررسی شیوه نگارش و اشتباهات تایپی
اگر سخنرانی به صورت حرفه ای ارائه شود معمولا در هر اسلاید کلمات کلیدی درج می شود تا اصل مطالب توسط خود سخنران تشریح گردد. بنابراین به صورت طبیعی زمانی را برای مکث کردن روی هر یک از اسلایدها باید در نظر گرفت. این زمان فرصت خوبی برای مخاطب فراهم می کند تا مطالب روی اسلاید ها را به خوبی بخواند. بنابراین هر اسلاید حتی اگر سبک باشد و سریع عوض شود باید عاری از هرگونه اشتباه تایپی یا املایی باشد.