راهنما کاربردی طراحی چارت در اسلاید سخنرانی (2)
خیلی از سخنرانیهای امروزی دیگر کارشان با یک تریبون، میکروفون و یک سالن خشک و خالی راه نمیافتد. کنگرهها، نشستها، سخنرانیهای رسمی، همایشها، کنفرانسها و… با ابزار کمکی پاورپوینت برگزار میشوند و این ابزار جز جداناشدنی سخنرانیها شده است. چارتها بخشی از اسلایدهای سخنرانی هستند که برای نمایش اطلاعات در قالب آمار و ارقام کاربرد زیادی دارند. در حالی که هر چارت میتواند حامل پیامها و اطلاعات بسیاری برای کاربران باشد معمولا به طراحی چارت در اسلاید سخنرانی بیتوجهی میشود.
نمودار، چارت، دیاگرام یا هر واژه معادل فارسی و انگلیسی دیگری که میشناسید ابزارهایی برای نمایش روابط منطقی بین دو یا چند پارامتر مشخص هستند. از آن جایی که خیلی از سخنرانیها ابعاد تحلیلی دارند هر سخنران معمولا به طراحی چارت در اسلاید سخنرانی نیاز پیدا میکند. چارتها حتی اگر به صورت لقمه حاضر و آماده در اختیار سخنران قرار داشته باشند باز هم نیاز به ویرایش دارند و باید به زبان مخاطبان بازنویسی شوند. به علاوه هر چارت دو بخش دارد: بخش بصری و بخش نوشتاری که در شرح هر چارت زیر آن قرار میگیرد.
برای سادگی فرآیند آمادهسازی محتوا سخنرانی بخش دوم این سری آموزشی در جهت طراحی کمدردسرتر چارتها در اختیارتان قرار گرفته است. تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
راهنما کاربردی طراحی چارت در اسلاید سخنرانی
به جز رعایت سادگی اسلایدها و قرار دادن یک چارت در هر یک از صفحات، درج عناوین به صورت تشریحی زیر هر چارت و تمرکز بر بخشهای کلیدی هر چارت نکات دیگری در طراحی مفهومی و کاربردی نمودارها لازم است به کار گیرید.
بزرگنمایی چارتها و استفاده از کل فضای هر اسلاید
نترسید؛ کل فضای هر اسلاید متعلق به خود شما است! هیچ اسلایدی قرار نیست خالی بماند و فضای آن هرز برود. هر اسلاید یک چارت؛ اما قرار گرفتن یک چارت در اندازه بند انگشتی در وسط اسلاید در حالی که فضای خالی زیادی اطرافش را محصور کرده است کاملا غیراستاندارد است.
مهمترین عاملی که خوانایی چارت را تضمین میکند سایز و نحوه قرارگیری چارت است. به نمونه اسلاید زیر که در بردارنده چارت است توجه کنید:
در تصویر بالا وقتی که چارت را با استفاده از گزینه Insert Chart در برنامه پاورپوینت وارد کردهایم با همان سایر اصلی و اورجینال داخل اسلاید نشسته است. بسنده کردن به اندازه اصلی چارت باعث خالی ماندن فضای اطراف داخل اسلاید میشود. حالا به همین اسلاید که با تغییر سایز چارت پر شده است توجه کنید:
در اسلاید ویرایش شده تغییرات زیر صورت گرفته است:
- عنوان خلاصهای که در اسلاید اولیه قرار داشت ویرایش شده و به صورت تشریحی و با جزئیات بالای چارت قرار گرفته است
- سایز فونت مربوط به نوشتههای چارت افزایش یافته است
- علائم و اختصارات اضافی و غیرضروری حذف شدهاند
- حاشیههایی که فضا را برای قرار گرفتن چارت محدود میکردند حذف شدهاند
افزایش سایز فونتها و تاکید بر خوانایی اطلاعات آنها
یکی از سادهترین راهها برای کنترل زمان و جلوگیری از اعتراض مخاطبان در پی وقفههایی که در میانه سخنرانی یا ابتدا آن رخ میدهد توجه به خوانایی مطالب موجود در اسلایدها است. در طراحی چارت در اسلاید سخنرانی نیز این خوانایی بسیار اهمیت دارد. هر چارت شامل محورهای افقی و عمودی و یک سری عناصر مثل نقطه، اشکال هندسی یا خطوط است. نیازی نیست اطلاعاتی که زیر هر محور یا داده درج میشود دقیقا هماندازه عنوان باشند؛ اما لازم است همین اطلاعات به اندازه کافی بزرگ باشند که مخاطبان از دورترین نقطه سالن سخنرانی بتوانند آن را به سادگی بخوانند.
هنگام طراحی چارت خیلی ساده میتوان اندازهها را مطابق با سایز صفحه نمایش تنظیم کرد. به عنوان مثال سایز 14 برای متون به اندازه کافی جهت نمایش در صفحه نمایش کامپیوتر بزرگ است.؛ اما وقتی که قرار باشد اطلاعات چارت با همین سایز فونت در یک سالن بزرگ سخنرانی نمایش داده شود کوچک و ناخوانا است.
به نسبت اندازه سالن سخنرانی سایز 20، 24 یا 28 برای فونت متون مناسب به نظر میرسند.
برچسبگذاری محورهای چارتها با واحدهای استاندارد
سخنران در میانههای سخنرانی به تحلیل و توضیح چارتها میپردازد؛ در حالی که هیچ یک از محورهای افقی یا عمودی نامگذاری نشدهاند و این اطلاعات حتی بدون وجود چارت هم انتقال داده میشوند. اولین اصلی که هر سخنران باید در طراحی چارت در اسلاید سخنرانی به خاطر داشته باشد نامگذاری یا برچسبگذاری محورهای چارتها با واحدهای استاندارد است.
بهتر است زمانی که در حال توضیح و معرفی چارتها هستید هر محور را به صورت گفتاری به مخاطبان معرفی کنید. اما منظور از واحدهای استاندارد چیست؟ به عنوان مثال اگر در حال بررسی بودجههای مدیریت کشور در سال 1397 هستید محور عمودی یا افقی باید با واحد میلیارد یا هزار میلیارد برچسبگذرای شوند. در صورتی که واحدها کوچک باشند، مثل واحد میلیون، در این صورت برچسبگذاری طولانی میشود و تنظیم و تشریح چارت هم مشکل خواهد شد. به همین دلیل توصیه میشود مثلا به جای قرار دادن واحد 9700000 هزار دلار از 29.7 میلیون دلار در چارتها استفاده شود.
صفرهای زیاد در ارقامی که در طول محورها درج میشوند ریسک اشتباهات مخاطبان را بالا میبرند. به جز آمار و ارقام لازم است به عبارات اختصاری که زیر محورها درج میشوند نیز توجه داشته باشید. گاهی برخی از این عبارات برای مخاطبان ناآشنا هستند و قرار دادن آنها به جای کل عبارت باعث سردرگمی آنها میشود.
برای درک بهتر لزوم برچسبگذاری در محورهای چارتها به یک مثال ساده توجه کنید. در نمودار زیر و در محور عمودی از ارقام بزرگی حتی تا 100 هزار به عنوان بازدید استفاده شده است که خوانایی را دشوار کرده است.
در نمونه اصلاح شده همین چارت و مطابق با شکل زیر تغییراتی ایجاد شده است که در ادامه میخوانید:
- به بخشهایی از این چارت حاشیهنویسی و تفاسیر کلیدی افزوده شده که فهم بخشهای مهم را برای مخاطب خیلی سادهتر میکنند
- بخش افقی به اعداد چندان نیاز نداشت. اعدادی که روی محور افقی قرار گرفته بودند به طور کلی حذف شدند
اجتناب از درج عبارات و اختصارات تا حد ممکن در چارت
گاهی چارتها پیچیده میشوند و در هر صورت مخاطب برای درک اطلاعات آنها به سخنران نیاز دارد. در چنین حالتی درج اختصارات و عبارات در حاشیه چارت چندان توصیه نمیشود. برای نمودارهای ساده هم همین موضوع مطرح است و نیازی به درج اطلاعات اضافی، مقادیر مختلف و اطلاعات حین طراحی چارت در اسلاید سخنرانی نخواهد بود.
توجه به کنتراست رنگها هنگام طراحی چارتها
در انواع چارتها برای تشخیص راحتتر و نامگذاری سادهتر هر نمودار از رنگهایی استفاده میشود که تا حدی با هم در تضاد هستند؛ اما این تضاد و کنتراست باید در حد متعادل حفظ شود. به نمودار زیر دقت کنید:
رنگهای متنوعی که در این چارت استفاده شده است نوعی ناهماهنگی و بینظمی ایجاد کرده است. با این رنگها حداقل ارتباطی که بین نمودارها وجود دارد از نظر ظاهری از بین میرود و مخاطب قادر به برقراری ارتباط هر یک از چارتها با هم و مقایسه آنها نیست. به صورت استاندارد بهتر است تمام نمودارها با رنگهای خنثی و صامتی مثل خاکستری یا طوسی رنگآمیزی شوند و تنها یک نمودار که بیانگر هدف اصلی شما است با رنگی متضاد مثل قرمز یا آبی پررنگ مشخص شود.
البته در رنگآمیزی چارتها هیچ قانون و قاعده از پیش تعریف شدهای وجود ندارد؛ اما اگر هدفتان گرفتن بازخورد از مخاطبان در سخنرانی باشد بهتر است تضاد و کنتراست رنگها را طوری گزینش کنید که هر نفر بتواند در کوتاهترین زمان نمودارها را در ذهن خودش تحلیل کند.