عزت نفس و ۴ گام اساسی که برای رسیدن به آن
آیا تا بحال برای شما اتفاق افتاده که جلوی آیینه قرارگرفته و با خودتان حرف بزنید؟ خودتان را سرزنش کرده و یا از خود تعریف کنید؟ آیا خودتان را همانطور که هستید دوست داشته و قبول دارید و یا از دست خودتان عصبانی و ناراضی هستید؟ در کل چه احساسی نسبت به خود دارید و چه نمره‌ای به خودتان می‌دهید؟ پاسخ به سوالات بالا نشان‌دهنده میزان عزت نفس شماست.
عزت نفس چیست و چه نقشی در زندگی من دارد؟
برآورد افراد از میزان ارزش و اهمیت خودشان عزت نفس آنان را تشکیل می‌دهد. در واقع میزان اعتبار و احترامی که افراد برای خود قائل‌اند و ایمانی که به تواناییهایشان دارند، عزت نفس آنها را نشان می‌دهد. تعریف بالا بدین معنی است که عزت نفس تمامی اعمال و رفتار و احساسات شما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد؛ شما با توجه به باوری که نسبت به خود دارید دست به انجام کارها می‌زنید. اگر به خودتان ارزش قائل شوید، خود را باور داشته باشید، شکست‌ها شما را ناامید نمی‌سازند و دوباره بلند شده و از نو شروع می‌کنید؛ ولی چنانچه خود را باور نداشته باشید، با هر شکستی خود را بی‌لیاقت‌تر و ناتوان‌تر فرض کرده و دست از تلاش خواهید کشید. عزت نفس پایین مانند غده‌ای است که در مغز شما روییده و کل عملکرد شما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد بگونه ای که هیچ قسمت از زندگی شما نمی‌تواند از آسیبهایش در امان بماند. برای روشن شدن مطلب مثالی می‌زنم.
فردی را در نظر بگیرید که در امتحانی مثلا کنکور یا مصاحبه شغلی مردود می‌شود، چنانچه این فرد عزت نفس پایینی داشته باشد، حداکثر پس از چند تلاش ناموفق دیگر، خودش را می‌بازد و به خودش برچسب من بی‌لیاقتم، من بی‌عرضه‌ام، من توانایی انجام هیچ کاری را ندارم و… می‌زند و دست از تلاش برمی‌دارد و به مرور زمان مستعد ابتلا شدن به انواع بیماری‌های روانی از قبیل افسردگی، اضطراب، ترس و… شده یا گرایش به مصرف سیگار، الکل و… پیدا می‌کند. ولی چنانچه این فرد خودش را باور داشته باشد دست از تلاش برنمی‌دارد و راههای دیگری را هم امتحان می‌کند. مثلا پس از نتیجه نگرفتن در کنکور و یا مصاحبه شغلی مورد نظرش سعی می‌کند مهارت جدیدی یاد بگیرد. بدین ترتیب عزت نفس بالا، این فرد را از آسیب‌هایی که در بالا بدان‌ها اشاره شد، مصون نگاه خواهد داشت.
حال سوالی که پیش می‌آید اینست که چگونه نمره عزت نفس خود را به ۲۰ برسانم؟
در اینجا ۴ گام اساسی را که به شما کمک می‌کند تا نمره عزت نفس خود را به ۲۰ برسانید، برایتان آورده‌ایم.
گام اول: باورهای منفی در مورد خودتان را شناسایی کرده و آنها را از بین ببرید.
گفتیم که باورهای ما نقش تعیین کننده‌ای در میزان عزت نفس ما دارند. باورهای منفی منجر به پایین آمدن عزت‌نفس در ما می‌شوند. پیشنهاد ما برای مقابله با این باورهای منفی این است: برگه‌ای بردارید. برداشتهای منفی را که نسبت به خودتان دارید، بر روی کاغذ بنویسید. این کار شاید مدت‌ها وقت ببرد ولی مشکلی نیست. هر زمان که چیزی بیادتان آمد یادداشت کنید. سپس شروع به بررسی کنید. ببینید این باور منفی که دارید از چه وقت و چگونه شروع شده است. آنگاه شروع به جمع‌آوری شواهدی بکنید که باورهای‌تان را نقض کند.
مثلا وقتی که شما باور داشته باشید آشپزی شما افتضاح است و بلد نیستید غذاهای خوشمزه‌ای درست کنید، سعی کنید علت بوجود آمدن این باور را کشف کنید. آنگاه غذاهایی را که بخوبی درست می‌کنید بیاد آورید و یادداشت کنید. بدین ترتیب به خودتان ثابت می‌شود که چندان هم آشپز نالایقی نیستید و باور منفی آشپزی من افتضاح است بتدریج کم‌رنگتر شده و از بین می‌رود.
گام دوم: توانایی‌ها و صفات مثبت خود را بنویسید و سعی کنید آنها را تقویت نمایید.
افرادی که عزت نفس پایینی دارند، خودشان و تواناییهایشان را نادیده گرفته و از استعدادهای‌شان بهره کافی نمی‌برند. فهرستی برای خودتان درست کنید که در آن تمام صفات مثبت و مهارت‌هایی را که دارید، یادداشت کنید. از دیگران هم برای پر کردن لیست کمک بگیرید. سپس این لیست را جایی بگذارید که جلو چشمتان باشد. با این کار هر وقت که لیست را ببینید متوجه می‌شوید که چقدر آدم خوب و توانمندی هستید و سعی می‌کنید که با افزودن به آن لیست، هر روز بهتر و بهتر شوید.
بچه که بودم، همسایه ما که مردی کفاش بود و سر کوچه پینه‌دوزی می‌کرد فوت کرد و همسرش با چند تا بچه قدونیم‌قد تنها ماند. همه فکر می‌کردند که تکلیف این خانواده فقیر پس از فوت نان‌آور خانه چه خواهد شد. ولی زن همسایه ما عزت نفس بالایی داشت. به توانایی‌های خود ایمان داشت. شروع به درست کردن فطیر (نان سنتی روستاهای آذربایجان) نمود. هر روز صبح پسرش فطیرها را داخل فرغون می‌گذاشت و می‌فروخت. طولی نکشید که کار و بارشان حسابی گرفت و فطیرها را در مغازه‌ای در بازار شهر می‌فروختند و زندگی آبرومندانه‌ای داشتند.
گام سوم: شیک و تمیز لباس بپوشید. به ظاهر خودتان برسید
دقت کرده‌اید افرادی که مصرف کننده موادمخدر هستند چه ظاهر ژولیده و نامرتبی دارند؟ با دیدن آنها چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ اولین فکری که به ذهن‌تان می‌رسد این است که چرا این‌ها به خودشان رحم نمی‌کنند.
چرا خودشان را دوست ندارند. وضعیت ظاهری افراد نشان‌دهنده میزان ارزشی است که آنها به خود قائل‌اند. از طرفی، آراسته بودن در همه موقعیت‌ها حس بسیار خوبی به شما می‌دهد. از خودتان خوش‌تان می‌آید و لذت می‌برید. البته حالات بدنی شما هم جزو ظاهرتان محسوب می‌شود. صاف بایستید، شانههایتان آویزان نباشد، محکم و با وقار راه بروید. بدین ترتیب این حس را به دیگران نیز القا می‌کنید که شما فردی با عزت نفس بالا می‌باشید.
گام چهارم: از مقایسه کردن خودتان با دیگران بپرهیزید
وقتی که خودتان و ارزش‌های‌تان را قبول نداشته باشید و عزت نفس‌تان پایین باشد، مدام در پی همرنگ نمودن خود با این و آن خواهید شد و این سردرگمی، زندگی شما را آشفته کرده و افکارتان همیشه درگیر این مساله که فلانی این را خرید، این کار را انجام داد و… خواهد بود. بدین ترتیب وقت و انرژی شما بجای اینکه صرف افزایش مهارت‌ها و توانمندی‌های‌تان شود، صرف امور بیهوده شده و در معرض ابتلا به انواع بیماری‌های روانی از قبیل افسردگی، پرخاشگری، اضطراب و… قرار خواهید گرفت.
خشت اول گر نهد معمار کج ………. تا ثریا می‌رود دیوار کج
سخن پایانی:
عزت نفس پایین همان خشت کجی است که تمام زندگی شما را به سادگی خراب می‌کند. با گام‌های محکم و استواری که آنها را آموختید، بسوی ساختن ستون‌هایی محکم برای زندگی‌تان حرکت کنید. عزت نفس بالا ستون‌های محکم زندگی شماست.