حال و هوای استخدام رسمی یا غیررسمی در مدارس و دانشگاه ها تغییر کرده است. این روزها سیستم و نظام آموزش در دنیا به سمتی پیش می رود که بیش از تحصیلات و مدارک تحصیلی پارامترهای مهم دیگری در جذب نیرو متخصص اهمیت یافته اند. تا جایی که زمان مصاحبه و استخدام به جز سوال درباره سطح تحصیلات، محل و دانشگاه تحصیل، حسن اخلاق و …فاکتور مهمی به عنوان فن بیان در تدریس و مهارت های توسعه یادگیری توسط معلمان تعریف شده است. حتما شما هم در طول سنوات تحصیلی خود با مدرسانی مواجه شده اید که با وجود بار علمی زیادی که داشتند چندان نتوانستند بار آموخته های شما را بالا ببرند و بهبود بخشند. همین موضوع مصداق بی توجهی به عامل مهم فن بیان در تدریس است.
در بحث فن بیان آن هم در حوزه آموزش بر خلاف گذشته باید پذیرا یک مهمان افتخاری تکنولوژی بر سر سفره های تدریس خود باشیم. در واقع همان طور که گوشه گوشه زندگی ما بویی از فناوری به خود گرفته است دنیا تدریس و مهارت های آموزشی مدرسان نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. بنابراین در قرن 21 و در دنیایی که تکنولوژی بدون توقف و با سرعت برقآسا در حال پیشرفت است نیاز داریم فن بیان در تدریس را به سبک نظام های آموزشی نوین دنیا تغییر دهیم.
برای توسعه فنون تدریس خود و یادگیری هر چه بهتر تکنیک های فن بیان در تدریس این مطلب را با دانشگاه زندگی همراه باشید.
فن بیان در تدریس به سبک نظامهای آموزشی نوین دنیا
به دایره توسعه حرفه ای روش تدریس و فن بیان در نظام آموزشی دنیا دقت کنید:
در این دایره فنون بیان به 6 دسته مجزا تقسیم بندی می شود و شامل مواردی از قبیل یادگیری، مربیگری، مشاوره و مشورت، تمرین و تکرار، بررسی بازخوردها و…می شود. تمام این مراحلی که در تدریس طی می شود لازم است با 15 تکنیک خاص ترکیب شوند تا در نهایت تدریس شما در کلاس درس رنگ و لعاب نظام های آموزشی نوین دنیا را به خود گیرد. این تکنیک ها حتی در آموزش های آنلاین برای عبور از سد فاصله ها لازم و ضروری هستند.
تکنیک اول: تطابق و سازش
به نظر می رسد هر معلم ایرانی نیاز دارد حداقل یک بار از کشور های خارجی و مدارس آن ها بازدید کند تا نقش واقعی تکنولوژی و تطابقی که برای استفاده از آن نیاز است را درک کند. فن بیانی که با دانش آموزان و خواسته های آن ها تطابق داشته باشد و در عین حال اقتدار خود را داشته باشد بهتر از زبان زور و تنبیه جواب می دهد.
یک نمونه از تطابق و سازش پذیری مدارس در کشور های مدرن دنیا اختصاص زمان مشخصی از روز به استفاده دانش آموزان از اینترنت و شبکه های اجتماعی است. بر خلاف بسیاری از کشورهای جهان سوم در کشور هایی که نظام آموزشی تحول یافته و بازبینی شده دارند فرهنگ استفاده از تکنولوژی از همان سنین پایین نهادینه می شود و معلمان هم زمان تدریس با این مقوله تطبیق می دهند. ( هر چند که با وجود این فرهنگ سازی همچنان استفاده یا عدم استفاده دانش آموزان از موبایل و امثال آن به عنوان یک چالش بزرگ مورد بحث است)
تکنیک دوم: اعتمادی که بر زبان جاری می شود
بی اعتمادی بین مدرس و محصل یا دانش آموز همیشه وجود داشته است. اگر معلم باشید این بی اعتمادی را بیش تر حس کرده اید؛ خصوصا وقتی که بچه ها را حین تقلب در امتحان رصد کرده باشید. برای این موضوع و بی اعتمادی که از سر ناچاری برای مدرس و دانش آموز ممکن است به وجود آید نظام های آموزشی نوین دنیا باز هم چاره ای اندیشیده اند. چاره ای که فکر و ذکر طرفین را از تمام مشغولیت های ذهنی آزاد می کند!
جالب است بدانید که در کشور های پیشرفته نظیر هلند تقلب کردن که مصداق بارز بی اعتمادی بین معلم و دانش آموز است بسیار نکوهیده است؛ حتی بیش تر از ایران. اما فن بیان اساتید و شیوه مدیریت اساتید باعث شده تا این بحران خیلی خوب اداره شود. در برخی از دانشگاه ها امکان همکاری و پرسش سر جلسه امتحان برای همه وجود دارد؛ به شرط این که اسم هر دو طرف در پایان امتحان روی برگه امتحانی درج شود. احتمالا اگر بتوانید با فن بیان اعتمادی را که به دانشجویان دارید از همین طریق جاری کنید استاد تمام فن بیان در تدریس شده اید!
تکنیک سوم: توانایی شروع مکالمات کوتاه
صحبت کردن سخت ترین بخش تدریس است و همان طور که می دانید همه چیز در تدریس به زبان و شیوه صحبت کردن شما بر می گردد. رعایت مرز و حدودی که باید بین دانش آموز و معلم باشد مهم ترین چیزی است که یک مکالمه کوتاه را به چالش می کشد. از این رو کم تر معلمی وجود دارد که با دانش آموز خود در محیط خارج از مدرسه صمیمی شده و وارد بحث های غیردرسی می شود. اما این روند با تکنیک های فن بیان در تدریس خیلی ساده می شود.
به گفته اهل فن ساده ترین راه برای برقراری یک مکالمه کوتاه و ساده بین دانش آموز و استاد استفاده از وقایع روزانه و نظردهی درباره آنان است. در کلاس و حین تدریس بیان کردن موقعیت های مختلف و مسائلی که هم معلم و هم دانش آموزان از آن ها آگاهی دارند آغازکننده یک مکالمه مختصر و مفید است. مثلا:
- الف: ترافیک امروز اتوبان منتهی به محله ما واقعا فرسایشی بود. سرویس حمل و نقل عمومی هم از پس رفت و آمد های افراطی مردم بر نمی آید.
- ب: امیدوارم این شرابط برای ایام امتحانات تغییر کند.
- الف: شروع امتحانات دقیقا از چه ساعتی است؟
- ب: متغیر است.
این مکالمه ساده را می توان با یک موضوع ساده مثل ترافیک که تقریبا هم دانش آموزان و هم معلمان از آن مطلع هستند پیش برد.
تکنیک چهارم: آرام و شفاف سخن گفتن
حتی اگر آدمی هستید که خیلی تند صحبت می کنید حین تدریس تند صحبت کردن و عجله در ادا واژگان را باید کنار بگذارید. فراموش نکنید که یادگیری دانش آموزان دو بخش دارد: بخش عمده آن سرکلاس و بخش نهایی آن در منزل.
با آرام صحبت کردن در وهله اول به خود دانش آموز کمک کرده ایم تا مطالبی که عنوان شده است را یک بار مرور کند و در ذهن خود به پردازش آن ها مشغول شود.
تکنیک پنجم: بمب انرژی و نشاط
قبول دارید که دیدن فردی که با اشتها غذا می خورد دیگران را به اشتها می آورد حتی اگر آن لحظه اصلا میلی به غذا نداشته باشند؟ این وضعیت مسری دقیقا موقعی که با انرژی و پرنشاط هستید نیز وجود دارد. انرژی نه فقط به صورت نهفته بلکه باید با استفاده از لغات ابراز شوند. سخنانی که سرشار از شور و هیجان هستند و صدایی که پر از انرژی است یک ترفند معجزه آسا برای فن بیان در تدریس است.
تحرک داشتن به انتقال این انرژی کمک شایانی می کند. اصلا چه طور است یک روز کلاس را ایستاده در محیط دیگری برگزار کنید و سعی کنید یک روز متفاوت را با بمب انرژی و نشاط برای دانش آموزان بسازید؟
تکنیک ششم: واکنش های تعاملی
واکنش شما بعد از شنیدن صدا درکلاس چیست؟ بی تفاوت بودن را ترجیح می دهید یا حساسیت زیادی به هر نوع عکس العملی که در کلاس می بینید دارید؟ یکی از تکنیک های فن بیان در تدریس واکنش نسبت به هر نوع کنشی است که در کلاس مشاهده می کنید. حتی اگر این کنش توهین آمیز یا به ضرر شما باشد!
توی تیتر اومده ۱۵ تکنیک ، ولی من فقط ۶ تاشو می بینم
سلام دوست عزیز. اشتباه تایپی بود اصلاح شد. ممنونم از توجهتون