حتما این جمله آشنا و تکراری را شنیده‌اید که می‌پرسند “باراک اوباما چه طور آمریکا را تغییر داد؟”. دوره ریاست جمهوری اوباما یکی از درخشان‌ترین دوره‌هایی بود که تاریخ آمریکا به خود دید. بسیاری از مردم آمریکا بر این باورند که جسارت اوباما در سخنوری و مذاکراتی که انجام داده است در واقع ریسکی بوده که سرانجام به نفع آن‌ها تمام شده است. تمام سخنرانی‌هایی که اوباما در آن‌ها یکه‌تازی می‌کرد به سبب ویژگی های برجسته شخصیتی و هوش و درایت اوباما بوده است. شاید به همین دلیل است که متن‌های سخنرانی اوباما و کلیپ‌های سخنرانی تکان‌دهنده او در آیین‌های گشایش و افتتاحیه تا این حد مورد توجه قرار گرفته است.
با وجود برخی از نقدهایی که به سخنرانی اوباما وارد می‌شود به عنوان یک سخنران باید پذیرفت که تمام اموری که زیر ذره‌بین نقادانه و موشکافانه دنیا قرار داشت توسط همین چارچوب‌هایی که او در شیوه سخنوری خود دنبال می‌کرد به سرانجام رسید.
هر چند که برای سخنرانی به سبک بزرگان دنیا و اهل فن از جمله باراک اوباما راه درازی در پیش داریم اما با مرور متن‌های سخنرانی اوباما می‌توان از همین حالا استانداردهای مهم در نوشتن محتوا را رعایت کرد.
درس‌هایی که از متن‌های سخنرانی اوباما باید آموخت
بعید می‌دانیم که در بزرگ‌ترین رویدادهای آمریکا این تنها اوباما بوده باشد که در نوشتن متن و محتوا سخنرانی خود دخالت داشته است. متونی که از اوباما و بعد از بررسی ویدیوهای سخنرانی مختلف او در دست می‌باشد نشان می‌دهد که تمام ویژگی‌های بارز آن از جمله سادگی، تاثیر خطی کلمات و تضادها و تناسب‌هایی که شنیده می‌شدند حاصل همکاری یک تیم کارکشته و باتجربه می‌باشند.
شما هم می‌توانید از ویژگی‌های بارز متن‌های سخنرانی اوباما درس بگیرید.
درس اول: مقدمه‌های ساده، قدرتمند و دندان‌شکن
وقتی که به ابتدا بسیاری از سخنرانی‌ها گوش فرا می‌دهیم غالبا با کلماتی مواجه می‌شویم که خیلی ساده به خاطر سپرده نمی‌شوند و پس از مدت کوتاهی فراموش می‌شوند؛ اما متون سخنرانی اوباما در بخش مقدمه خیلی ساده و بی‌آلایش‌تر از سایر سخنرانی‌ها تنظیم شده‌اند.
درس‌هایی که می‌توان از این مقدمه‌ها آموخت عبارتند از:
- صحبت‌های صادقانه (حداقل برای مردم خود آن کشور) درباره شرایط اقتصادی و جنگ‌ها
- توجه به روحیه فرومایگی و اعتماد به نفس
- ظاهر قدرتمند در طول سخنرانی
- سخنرانی مشارکتی؛ طوری که هرگز متکلم وحده نمی‌شویم و همیشه خود را با مخاطبان “ما” تصور می‌کنیم
چارچوب مقدمه در سخنرانی‌های اوباما
اوباما در افتتاحیه‌ها و زمان سخنرانی، سخنرانی خود را مطابق با 6 بخش زیر پیش ببرد:
- سپاسگذاری از کسانی که برای شنیدن نطق او زمان گذاشته‌اند
- اعتراف به بحران‌های اقتصادی، سیاسی و…مثلا بارها شاهد بودیم که اوباما صراحتا در سخنرانی خود اعلام کرده که ایالات متحده اکنون با چالش فلان رو به رو است
- تقویت روحیه مقاومت در مخاطبان؛ به این شکل که حتی بعد از اعلام شرایط بحرانی، تقویت امید و انتقال پیام پایداری به آمریکایی‌ها همواره جزئی از برنامه‌های وی بود
- سخن گفتن با جهان؛ طوری که از موضع قدرت همواره کل دنیا را مخاطب خود قرار داده است
درس دوم: قدم بر خطوط تاثیرگذار سخنرانی
یکی از بخش‌هایی که متن‌های سخنرانی اوباما را خاطره‌انگیز می‌کند همین صداقت و صراحتی بود که گفته شد؛ اما در سخنرانی‌های وی همواره یک نقطه ضعف بزرگ دیده می‌شود و آن عدم توجه به خطوط تاثیرگذاری در سخنرانی بود. منظور از خطوط تاثیرگذاری، پاره‌ای جملات و عبارات هستند که به صورت کلیدی، بلند و شمرده شمرده در سخنرانی‌ها بیان شده و به جمله معروفی بین مخاطبان تبدیل می‌شود. اگر به سخنرانی‌های اوباما تا کنون با دقت بیش‌تری توجه کرده باشید می‌بینید که:
- هیچ خبری از جمله معروف جان اف کندی، از ماندگارترین سخنرانی‌های تاریخ دنیا، “از کشور نخواهید کاری برای شما بکند” را نمی‌شنوید
- هیچ خبری از جمله معروف “من رویایی دارم” مارتین لوتر کینگ نیست
البته برخی از جملات معروف هم در این بین به چشم می‌خورد که در کمپین‌های تبلیغاتی اوباما رواج یافتند؛ مثل جمله “بله ما می‌توانیم”.
اگرچه متن‌های سخنرانی اوباما فارغ از تمام این جملات شعارگونه بود اما می‌توان بخش‌هایی از سخنرانی‌هایش که کلیدی و پررنگ‌تر بوده‌اند را به خاطر آورد:
- بازساری آمریکا را از سرگیرید
- برای هدایت جهان، یک بار دیگر، آماده هستیم
- برای جهانی که تغییر کرده باید خود را تغییر دهیم
- آن چه که اکنون موردنیاز است عصر جدید مسئولیت‌پذیری می‌باشد
درس سوم: به کارگیری قانون جادویی سه‌تایی
قبلا درباره قانون یک سوم درطراحی اسلایدهای سخنرانی بحث کردیم. اکنون یک قانون یا در واقع روش دیگری را در سخنرانی مورد بررسی قرار می‌دهیم که به قانون سه‌تایی معروف است. طبق این قانون سخنران برای بیان بخش‌های کلیدی و مهم‌تر سخنرانی خود از سه جمله به صورت پشت سرهم استفاده می‌کند که اول آن‌ها با کلمه ثابتی شروع می‌شود و ریتم مشابهی نیز دارند.
متن‌های سخنرانی اوباما پر است از این سه‌تایی‌هایی که با نظم خاصی به کار گرفته شده‌اند. به مثال‌های زیر توجه کنید:
- اگرچه بهداشت ما گران است، اگرچه آموزش ما در بسیاری از مقاطع با شکست رو به رو می‌شود، اگرچه مصرف انرژی سیاره ما را تهدید می‌کند…
- برای صرف منطقی منابع، برای اصلاح عادات بد، برای این که کارهایمان را در روشنی روز انجام دهیم…
درس چهارم: تاثیرگذاری با کمک تضاد و تعارض
گاهی آن قدر موضوع پیچیده می‌شود که بیان تضاد و تعارض‌های موجود در برابر همان قضیه خیلی بیش‌تر در تحلیل و موشکافی به ما کمک می‌کند. در ادامه برخی از این تضادهایی را که در متن‌های سخنرانی اوباما مشهود است می‌خوانید:
- بدانید که مردم شما، شما را به خاطر آن چه که می‌سازید قضاوت می‌کنند؛ در آن چه که نابود می‌کنید!
- ما دست یاری خود را بیش‌تر می‌کنیم اگر واقعا می‌خواهید مشت‌های بسته خود را شل کنید!
درس پنجم: گسترش تم یا زمینه موضوع در سخنرانی
اگر موضوع سخنرانی، قصه، نقشه یا طرح اصلی شما باشد، زمینه سخنرانی همان تنظیمات و حالاتی هستند که چاشنی سخنرانی می‌شوند. همین زمینه‌ها هستند که به پیشرفت یک سخنرانی کمک می‌کنند. مثلا در سخنرانی‌های اوباما، زمینه را می‌توان یادآوری قدرت و عظمت ایالات متحده در گذشته‌های دور دانست. به این شکل که مدام ارزش‌ها و عادات گذشته یادآوری می‌شوند. مثلا اگر شما یک سخنران باشید که به سنت‌ها احترام می‌گذارید، می‌توانید این موضوع را لا به لای سخنرانی و در قالب تم یا زمینه بحث یادآوری کنید.
به زمینه متن یکی از سخنرانی‌های اوباما توجه کنید:
تمام آن ارزش‌هایی که می‌گفتند موقعیت ما به آن‌ها بستگی دارد، سخت کار کردن، صبر، میهن‌پرستی، وفاداری، شجاعت، بازی عادلانه، تجمل و کنجکاوی همان فاکتورهای قدیمی هستند؛ اما درست می‌باشند. آن‌ها نیرویی برای حرکت رو به جلو ما بوده‌اند. اکنون نیاز است به همان ارزش‌ها برگردیم.
برخی از زمینه‌هایی که همواره اوباما در سخنرانی‌هایش به آن‌ها پرداخته است عبارتند از:
- تا کنون 44 آمریکایی سوگند ریاست‌جمهوری خورده‌اند
- تا کنون بوده است و از این پس نیز باید با نسل آمریکایی‌ها همراه باشد
- نسل‌های پیشین را به یاد آورید
- قهرمانان افتاده‌ای که در آرلینگتون آرمیده‌اند
- خاطره آن‌ها کوتاه است
- در گذر از نسلی به نسلی دیگر…
به تصویر زیر نگاه کنید:
در اسنپ شات بالا افعالی را می‌بینید که بیش‌تر توسط باراک اوباما در متون سخنرانی استفاده شده‌اند. کلماتی که درشت‌تر شده‌اند پرکاربردتر بوده‌اند. ملت، آمریکا، آمریکایی، امروز، باید، کار، بحران، اکنون، قدرت، نسل، آزادی، موفقیت، بهتر، معمول و…از جمله افعال پرکاربردی هستند که بیش از سایرین در متون سخنرانی وی دیده می‌شوند.