تا به حال ترفندهای زیادی برای شناخت دروغگوها با استفاده از فن بیان معرفی کردیم اما آیا می‌دانستید خود سخنران یا کسی که در حال نطق است نیز ممکن است گناه‌های بزرگ‌تر و جبران‌ناپذیری مرتکب شود که تمام مهارت‌های او را در ارائه سخنرانی تحت شعاع قرار دهد؟
اشتباهات و پرتگاه‌های زیادی در طول سخنرانی وجود دارد که سخنران با کوچک‌ترین خطایی در لبه‌ی آن‌ها قرار می‌گیرد و هر لحظه امکان سقوط او وجود دارد. مثلا همین کلمات پرکننده از اشتباهات مهلک در سخنرانی هستند که اگر به صورت مکرر توسط مخاطب دیده و شنیده شوند کم کم سطح توجه او را کاهش می‌دهند. اما به جز این موارد برخی از گناهان دیگر هستند که به عنوان یک سخنران باید از آن‌ها دوری کنید مبادا مخاطب از شما روی برگرداند.
آن چه در ادامه می‌خوانید حاصل تجربیات سخنرانان حاذق و کارکشته در امور سخنرانی و فن بیان است که امروز در دانشگاه زندگی گردآوری و در اختیارتان قرار گرفته است.
7 گناه بزرگ در ارائه سخنرانی که باید از آن‌ها دوری کنید
اگر به اشتباهات رایج در سخنرانی فکر کنید احتمالا لیست بلندبالایی تهیه می‌شود که شمارش آن‌ها زمانبر می‌شود؛ اما برخی از اشتباهات مهلک‌تر و سخت‌تر از این هستند که بخواهیم از آن‌ها چشم‌پوشی کنیم:
گناه اول در ارائه سخنرانی: کاهلی و تنبلی سخنران
سخنرانی کردن چه میان جمعیت در سالن سمینار و همایش باشد و چه سخنرانی در محیط آزاد و با جمعیت کوچک‌تر باشد فعالیتی است که به تلاش فیزیکی و تقلای روحانی سخنران نیاز دارد. با این حال هنوز بسیاری از افراد ندانسته پای در مسیر سخنرانی می‌گذارند و بدون کسب آمادگی برای سخنرانی وارد این حیطه‌ی حساس و پرزحمت می‌شوند.
تنبلی و کاهلی مرضی است که گاه به گاه گریبان‌گیر همه‌ی ما می‌شود. برای دوری از آن راه‌های متعددی پیشنهاد می‌شود؛ اما نکات زیر را به صورت اختصاصی برای سخنرانانی پیشنهاد می‌کنیم که به خاطر همین موضوع معمولا در مسیر خود از پیشرفت بازمی‌مانند:
قبل از برگزاری سخنرانی حتما در دوره‌های آموزشی شرکت کرده یا از کتاب‌هایی با این موضوع استفاده کنید
از تجربیات دیگران استفاده کنید. مطالبی که در دانشگاه زندگی و در قالب تحلیل سخنرانی‌ها (مثل فن بیان بیل کلینتون یا نگارش متن سخنرانی به سبک باراک اوباما) منتشر می‌شوند در این زمینه راهنمای خوبی خواهند بود
به جز این موارد، درک این که موفقیت شما در سخنرانی چه تاثیراتی می‌تواند در موفقیت شغلی یا جایگاه شما در محیط کاری داشته باشد بیش از هر چیز دیگری به دوری از کاهلی یا تنبلی در آمادگی برای سخنرانی کمک می‌کند.
گناه دوم در ارائه سخنرانی: حسد
کاراکتر یک سخنران حسود با این تفکر شکل می‌گیرد که هر سخنرانی موفقی قطعا با شانس همراه بوده است یا سخنران آن سخنرانی فردی ماهر و توانمند در نطق و فن بیان زاده شده است!
ارائه سخنرانی کار پر پیچ و خمی است. حتما شما هم هنگام مشاهده یک سخنرانی موفق از دوستان و اطرافیانتان شنیده‌اید که طرف سخنران به دنیا آمده است، خیلی خوش‌شانس است، خیلی راحت می‌تواند مقابل این جمعیت صحبت کند یا این که من هیچ وقت در سخنرانی به پای چنین کسی نمی‌رسم و…
هر فردی با توانایی‌های مشخصی در صحبت کردن زاده می‌شود و این توانایی‌ها از همان سنین کودکی و تحت تاثیر محیط و خانواده رشد می‌یابد. اما این تفکرات درباره فن بیان و توانمندی در صحبت کردن به مرور زمان اعتماد به نفس را از افراد می‌گیرد و کم کم خود واقعی آن‌ها را پشت حس حسادت نسبت به سایر سخنرانان محو می‌کند. چنین افرادی حتی اگر پای در مسیر سخنرانی بگذارند هم موفق نخواهند بود؛ چون:
- به جای این که نمونه اصلی خلاقانه خود را به نمایش بگذارند داستان‌ها و نقل‌قول‌‌ها را از سایر سخنرانان می‌دزدند
- اسلایدهای پاورپوینتی که در سخنرانی به کار می‌برد کپی‌برداری از سایر سخنرانان است
- حالات صورت، ژست‌ها و شیوه ایستادن و صحبت کردن آن‌ها در طول سخنرانی مخاطب را به یاد سخنرانان دیگر می‌اندازد
گناه سوم در ارائه سخنرانی: طمع
یکی دیگر از اشتباهات نابخشودنی سخنرانان در طول سخنرانی طمع آن‌ها برای جلب نظر مخاطبان با استفاده از هر راهی است که به ذهنشان می‌رسد!
عمده سخنرانان سعی دارند با استفاده از حرکات بدن در سخنرانی نه تنها افراد حواس‌پرت را به سمت خود متمایل سازند بلکه سایر مخاطبان را نیز محو خود کنند؛ اما این ترفند همیشه نتیجه‌ی مثبت و قابل انتظار ما را ندارد.
طمع سخنران برای این که تک تک افراد حاضر در سالن به او توجه کنند در بسیاری از مواقع بی‌فایده است؛ چون حداقل یک نفر وجود دارد که به دلایلی مثل خستگی نتواند ثانیه به ثانیه سخنرانی به شما نگاه کند و از شما چشم برندارد.
توصیه می‌کنیم رویکردهای خود را برای ارائه سخنرانی جذاب طوری که مخاطبان انگشت به دهان بمانند تغییر دهید. مثلا به جای استفاده از حرکات تند و تیزی که فقط تعجب مخاطب را برمی‌انگیزد از نمونه‌های عینی استفاده کنید. به عنوان مثال اگر درباره‌ی ساز و کار سوخت در یک خودروی رده متوسط داخلی صحبت می‌کنید می‌توانید ماکت همان قسمت را همراه داشته باشید و در طول سخنرانی با تکیه بر آن توضیحات خود را ارائه دهید.
یکی دیگر از نشانه‌های طمع سخنران زل زدن به مخاطبان است. مثلا سخنران برای این که استانداردهای تماس چشمی در طول سخنرانی را رعایت کرده باشد چند ده ثانیه به بخش خاصی از سالن و تعدادی از مخاطبان خیره می‌شود. این کار شاید در نگاه اول منطقی و کارآمد به نظر برسد اما در درازمدت مخاطب را معذب می‌کند.
گناه چهارم در ارائه سخنرانی: شکم‌پرستی سخنران
یکی دیگر از رویکردهای تکراری اما مهم و حائز اهمیت بین سخنرانان پیروی از این شعار است: هر چه بیش‌تر بهتر! دقیقا مثل فرد شکم‌پرستی که به کم راضی نمی‌شود!
چنین سخنرانی معتقد است اسلایدهای بیش‌تر، مثال‌های بیش‌تر، اعداد و ارقام بیش‌تر و جزئیات و توضیحات مفصل‌تر همواره به ارائه سخنرانی و بهتر شدن آن کمک می‌کنند. با این حال چنین رویکردی در سخنرانی همیشه جواب نمی‌دهد. چنان چه که قبلا هم گفته‌ایم خیلی از مواقع شما مجبور هستید با مدیریت یک سخنرانی کوتاه تمام مفاهیم و داده‌های خود را به مخاطبان ارائه دهید و در چنین مواقعی چنین رویکردی ابدا جوابگو نیست.به علاوه تحقیقات شناختی نشان داده است که ظرفیت جذب اطلاعات میان افراد بالا نیست و در زمان مشخصی اطلاعات زیادی را نمی‌توان به ذهن تزریق کرد.
یکی از همین خطوط قرمز در سخنرانی شناخت ظرفیت مخاطبان است. اگر شناخت کافی از آن وجود نداشته باشد همین ظرفیت پایین در درک اطلاعات هم بیش‌تر کاهش می‌یابد.