حرکات دست در گفتگو: با دستان خود هنگام حرف زدن چه کنیم؟
هر وقت صحبت از سخنرانی عمومی به میان میآید و کسی میخواهد یک توصیه مهم را در ارتباط با شیوه ارائه سخنرانی یا کنفرانس به فرد ارائهدهنده بدهد میگوید: مراقب باش از دستهایت خیلی هنگام حرف زدن استفاده نکنی، حرکت دستهایت را به حداقل برسان و با تکان دادن دست حواس مخاطب را پرت نکن! اکنون سوال اصلی این است: اگر قرار باشد حرکات دست در گفتگو حذف شوند چه از زبان بدن و تمام ژستها و حالاتی باقی میماند که باید برای زنده نگه داشتن سخنرانی از آنها استفاده کنیم؟!
چنین دیدی برای مخفی کردن یا در واقع ساکت کردن دستی که مدام با حرکاتش سعی به انتقال مفاهیم دارد وجود داشته است؛ اما اکنون بسیاری از صاحبنظران بر این موضوع اتفاق نظر دارند که حرکات دست در گفتگو زبان دوم سخنران است و بار بیان بسیاری از ناگفتهها را از دوش سخنران برمیدارد. به علاوه دست یکی از اندامهای اصلی بدن است که حتی اگر بدون حرکت بماند مجبور هستیم آن را با خود در سخنرانی داشته باشیم (!)؛ چه بهتر که از این بخش حیاتی و پرکاربرد بدن حتی زمانی که قرار است صرفا سخنرانی کنیم استفاده شود.
مشاهده ویدیوهای سیاسی معروف و پرمخاطبی که بالای 124 هزار بازدید در یوتیوب و سایر کانالهای ویدیویی داشتهاند نشان میدهد که وقتی رهبران کاریزماتیک و پرجذبه دنیا از حرکات دست در گفتگو و سخنرانی خود استفاده میکنند مخاطبان شادتر بوده و حواسشان به جای اطراف، روی سخنرانی متمرکز است؛ اما با این که خیلی از سخنرانان با تاثیر دست و حرکات مختلف آن در سخنرانی آشنایی دارند هنوز نمیدانند چه طور و به چه شکل از دستان برای مدیریت بحث استفاده کنند و همین موضوع باعث میشود حس کنند دستها به دلیل بیحرکت بودن سربار سخنرانی هستند!
مطلب امروز دانشگاه زندگی، تحلیلی جامع با استفاده از توصیه متخصصان برتر فن بیان برای مدیریت هر چه بهتر حرکات دست در گفتگو و تمام بایدها و نبایدهایی است که در این زمینه لازم است رعایت شود. همراه ما باشید.
نحوه مدیریت حرکات دست در گفتگو
زبان بدن، از هر کسی بهتر سخن میگوید؛ این را در مدیریت زبان بدن به تفصیل بررسی کردیم و به استفاده از حرکات دست، ارتباط چشمی و کل بدن در کنار یادداشتها در سخنرانی تاکید نمودیم. اکنون خیلی جزئیتر به بررسی هر یک از حرکات دست و معنای آن میپردازیم.
حرکات دست را توصیفی تنظیم کنید
شاید اگر از یک مربی فن بیان بپرسید حرکات دست را چه طور برنامهریزی کنیم بگوید: دستتان را به کلمات بسپارید! بگذارید دستها با هر چه که میگویید به صورت طبیعی خودش هماهنگ شود. اگرچه چنین توصیهای منطقی به نظر میرسد و اگر قرار باشد هر یک از حرکات دست را با هر کلمه از قبل هماهنگ کنیم بالاخره در اجرا یکی از آنها شکست میخوریم، اما گاهی برنامهریزی و تنظیم این حرکات از قبل برای هر بخش از سخنرانی خیلی بهتر جواب میدهد!
برای این که حرکات دست حالت توصیفی پیدا کنند هنگامی که قرار است درباره یک نکته جزئی و کوچک حرف بزنید دستها را به حالت نیشگون گرفتن نگه دارید. اگر مسئله موردنظر شما خیلی بزرگ و عظیم است، مثلا یک سرمایهگذاری پرسود و منفعت در آن سوی دنیا، از باز کردن دستها و در آغوش گرفتن هوا ترسی نداشته باشید!
برای این که مسیر جلب توجه مخاطب را تا پایان به همین خوبی پیش ببرید گاهی یکی از دستها را پایین بیاورید و تنوع ایجاد کنید.
یکی از ترفندهای سخنرانی، نمایش شمارهها با دست است. مثلا اگر 5 دلیل ابتلا به سرماخوردگیهای فصلی را بیان میکنید و قصد دارید روی دلیل سوم بیشتر مانور دهید هر بار که عدد سه را به کار میبرید، سه را هم با انگشتان دست به وضوح نشان دهید.
سخنرانی با دست خالی!
یکی از توصیههای جهانی که البته هرگز دلیل و منطقی پشت آن را متوجه نشدیم استفاده از کف دست هنگام صحبت کردن است. خیلی از سخنرانان کف دست را پایه تکامل حرکات بدن میدانند و معتقدند با کف دست آزاد و تهی در سخنرانی میتوان بسیاری از مفاهیم را منتقل کرد.
صاحبنظران معتقدند سخنرانی با دست خالی و مرتبا نشان دادن کف دست سیاست صحیحی در جهت شفافسازی سخنرانی است؛ چون این دست خالی است که به مخاطب نشان میدهد سخنران هیچ چیز برای مخفیکاری ندارد. از طرف دیگر این باور قدیمی وجود داشته که نشان دادن کف دست یعنی گوینده هیچ ابزاری ندارد که قرار باشد به وسیله آن مخاطب را در معرض تهدید و آسیب قرار دهد.
در متون سخنرانی از ترفند سخنرانی با دست خالی و به نشانه صداقت، با اصطلاح جالب no tools ،no weapons یاد شده است. اصطلاحی که سخنران به بیسلاح و طلبجو جلوه میدهد.
“منطقه مطبوع” مخاطبان برای قرار دادن دستها
منطقه مطبوع یا دلچسب برای دیدن دستهای سخنران در کنار او توسط مخاطب چیزی شبیه به قوانین بیسبال است. قوانینی که بازیکن را ملزوم میکند دستهایش را از محدوده شانه تا پایین کمر فراتر نبرد. حرکات دست در گفتگو نیز باید در یک منطقه مشخص به نام منطقه مطبوع مخاطب صورت گیرد. اگر قرار باشد دستها بیش از حد باز شوند باید به مخاطب حق داد اگر سردرگم و آشفته شود. اگر دستها دائما بسته باشند و همین محدودیت مانع از حرکت آنها شود باز هم به ضرر مخاطب عمل کردهایم.
حرکت دست به معنای خط و نشان کشیدن ممنوع!
یکی دیگر از حرکاتی که اکثر مخاطبان در سخنرانیها آن را خشن، توهینآمیز، دستوری و خارج از اصول اخلاقی تلقی میکنند نشانهگیری با انگشت اشاره به سمت جمعیت میباشد؛ چیزی که در فرهنگ ما به اصطلاح خط و نشان کشیدن است. این حرکت دست را در سخنرانیهای سیاسی مداوم میبینیم. ترامپ در سخنرانیهای انتخاباتیاش مدام از این ژست استفاده میکرد. فن بیان کلینتون هم با این که ایدهال و فراموشناشدنی است اما این نقص را در بردارد.
دستها را برای دقایقی آزاد بگذارید
خیلی وقتها این سوال که در حال حاضر با دستهایم چه کنم و چه طور آنها را حرکت بدهم باعث حرکات بیهودهای میشود که در سخنرانی زائد هستند. وقتی در سخنرانی مطمئن شدید مطابق با برنامهریزی قبلی از تمام حرکات دست استفاده کردهاید بد نیست حداقل برای پنج دقیقه دستها را بیحرکت در دو طرف بدن خود قرار داده و به ذهن و بدن خود استراحت دهید.
خودداری از حرکات تکراری دست در گفتگو
افرادی که متن سخنرانی تنظیم میکنند معتقدند طول جملات، صدا و ولوم سخنران در طول سخنرانی و حجم کلماتی که انتخاب میشوند کاملا باید با هم هماهنگ باشند. آنها فکر میکنند حرکات دست در گفتگو نیز باید با این سه فاکتور ترکیب و هماهنگ شود تا در نهایت یک مجموعه هماهنگ و کامل به وجود آید.
به این روند کنداکت یا هدایت گفته میشود. هدایت مخصوص اجراهای خاص است و سخنرانی به جای کنداکت به مدیریت نیاز دارد. علت هم مشخص است. در هدایت همواره از ایک الگو تکراری برای بحث استفاده میکنیم؛ دقیقا مثل رهبران ارکستر که به صورت پیوسته دستها را در جهات مختلف و با نظم مشخصی تکان میدهند. این تکرار، مخاطب را خسته و کسل میکند.
مدیریت سخنرانی به جای هدایت با حرکات تکراری دست به خصوص در سخنرانیهایی که به وسیله یک سخنران خانم اجرا میشود حائز اهمیت است. علت آن هم به بخشی از نیمکرههای مغز مردان مربوط میشود که به وسیله صدای زنان تحریک میشود. تحقیقات نشان داده است که صدای زنان در مغز مردان دقیقا مثل حرکات رهبر ارکستر تفسیر میشود؛ انگار که سخنران هر لحظه مطلب تکراری میگوید و چیز تازهای برای گفتن ندارد. چیزی شبیه به یک ترانه!
در صورتی که در سخنرانی از حرکات تکراری و پشت سرهم دست استفاده شود این حس در مخاطبان، خصوصا مردان دوچندان میشود و کسالت و خستگی آنها را تشدید مینماید.
عالی بود ولی کم بود 😕
ممنون دوست عزیز. حتما بیشترش می کنیم