فکر می کنید آزاد ترین فضای انتقادی برای تک تک ما کجا و چه موقعی است؟ وقتی که درون شهر قدم می زنیم و نابسامانی های خیابان را می بینیم امکان این وجود دارد که رو در رو با شهردار در مورد ضعف های موجود حرف بزنیم؟ وقتی که در دانشگاه قرار داریم نواقص مدیریتی و کمبودهای امکانات وضعیت تحصیلی دانشجویان را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد می توان آزادانه و بی پروا این مشکلات را با مسئولان در میان گذاشت؟ در روابط شخصی و خانوادگی چه طور؟ آن قدر می توان با نزدیکان بی تعارف و جسورانه عمل کرد و احساسات خود را در هر موقعیت با آن ها در میان گذاشت؟ احتمالا پاسخ شما برای تک تک این موقعیت ها منفی بوده یا حداقل شما هم با ما هم عقیده هستید که هیچ یک از موقعیت های نامبرده برای ابراز انتقاد و بازخورد حداقل 100 درصد مناسب نیستند. شاید بهترین فضای انتقادی برای هر نفر که بتواند رو در رو و بی تعارف عمل کند سخنرانی و جو پر التهاب، پر هیجان و پرماجرا آن باشد.
همان طور که پیش از این گفتیم دریافت بازخورد از مخاطب کار ساده ای نیست؛ اما سخنرانی فضای تعاملی و خوبی را ایجاد می کند که به واسطه آن می توان در بهترین شرایط ممکن نقد کرد، تعریف و تمجید نمود یا این که بابت ابهامات به وجود آمده به بحث نشست.
اگر با این دیدگاه موافق هستید همراه ما باشید تا با تکنیک های کاربردی برای ایجاد فضای انتقادی، هر چه بیشتر و بهتر از گذشته بتوانید شرایط مناسب را برای کسب بازخورد از مخاطبنتان فراهم آورید.
راه های ایجاد فضای انتقادی برای کسب بازخورد از مخاطبان
قبلا با راه های دریافت بازخورد آشنا شدید؛ اما کلماتی که ممکن است از مخاطب بشنویم قادر نیستند به تنهایی به رشد یک سخنران و برطرف کردن معایب یا احیانا تقویت نقاط مثبت کمک کند. هر سخنران به راه های نفوذی و پنهانی دیگری نیز نیاز دارد تا بتواند با ایجاد فضای انتقادی، بهترین رابطه کلامی و غیرکلامی ممکن را با مخاطبانش برقرار کند.
به کارگیری ترفندهای زیر توسط شما به مخاطب کمک می کند ذهنیت خود را بسط دهد و شرایط رد و بدل کردن دیدگاه ها به خوبی فراهم گردد:
نگرش های باز، آغوش باز و دید باز!
هیچ کس از نقد شدن و خرده گرفتن دیگران راضی نیست؛ اما حتما می شناسید آدم هایی را که برای موفقیت خود این سختی ها را به جان می خرند و به دنبال انتقادات هستند. این عده انگشت شماری که به ندرت در اطراف ما پیدا می شوند همیشه آغوششان برای گرفتن بازخوردهای منفی در قالب انتقادات باز است. دید آن ها نسبت به انتقاداتی که به آن ها وارد می شود باز می ماند و هرگز در برابر نقدها حالت دفاعی ندارند.
اگر بازخورد شما نسبت به یک بازخورد، باز و مثبت باشد بسیاری از بازخوردهایی که در آینده دریافت می کنید به تحسین تبدیل می شوند!
خواسته خود را با صدای بلند اعلام کنید
برای ایجاد فضای انتقادی که به مخاطب اطمینان کافی را به لحاظ امنیت خاطر بدهد رو راست باشید و صراحتا برای گرفتن بازخورد درخواست خود را اعلام کنید. شاید ما بین مکث و وقفه ها در سخنرانی، بتوان این مسئله را یادآور شد و هر لحظه دیگران را برای مشارکت فراخوانی نمود.
هر کسی روش خود را برای ایجاد این فضا دارد. شاید بهتر باشد بذر اهدافی که قرار است در آخر سخنرانی بدان برسیم را از همان اول بریزیم. مثلا از همان ابتدا بگویید:
بازخوردهای شما برای من بسیار ارزشمند است. حین سخنرانی به من اجازه دهید بدانم چه چیزی برای شما بهتر است و چه چیزی باید در اولویت قرار گیرد. این دوره با کمک نظرات شما است که تقویت شده و بهتر می شود.
بازخوردها را به یک بحث متقابل فعال تبدیل کنید
بر خلاف تصور بسیاری، بازخورد آن جاده یک طرفه ای نیست که فقط مخاطب به عنوان شنونده در طول آن اجازه تردد داشته باشد! شما هم به عنوان کسی که برای ایجاد فضای انتقادی در تلاش است در گذر از این جاده سهم دارید.
در گرفتن بازخورد از مخاطبان عجله نکنید؛ خصوصا در موقعیت های زیر که هنوز هیچ چیز قطعیت ندارد:
- به دنبال اعمال یک سری روش و ترفندهای خاص در سخنرانی هستید و نمی دانید قرار است جواب دهد یا این که بیهوده باشد.
- روش های گفتگو با مخاطب را تغییر داده اید و متدهای سخنرانی شما نسبت به قبل تغییر کرده است
به همین خاطر پیش از این که همه آن چه که دارید را عرضه نکرده اید به دنبال گرفتن بازخورد نباشد. ضمن این که باید فضای انتقادی را هر چه سریع تر به بحث متقابل تبدیل کنید.
بازخورد صادقانه از بازخورد مثبت بهتر است!
با شنیدن کلمه بازخورد همه به دنبال دو وجه مشخص می گردند: مثبت یا منفی. یعنی یا قرار است تعریف کنیم یا این که کسی را با نقد به چالش بکشیم. اما بازخورد بیش از این دو وجهی است که همه درباره آن حرف می زنند.
اولین موضوع در ارائه بازخورد حفظ صداقت است. برای داشتن فضای انتقادی مرتبا این صداقت را به مخاطبان خود گوشزد کنید.
تحلیل زیربینانه و جزئی بخواهید
وقتی که شنوندگان، تحسین های خود را پیشکش شما می کنند در این حالت جملات زیر به گوش می رسد:
- ارائه خوبی بود
- آفرین
- خسته نباشید؛ کار سختی بود و…
احتمالا با شنیدن این جملات هر بار به خودتان افتخار کردید و همزمان تلاش کردید خویشتن دار باشید و فروتنی خود را ابراز کنید؛ اما متاسفانه هر بار شما فرصت های زیادی را از دادید چون:
- از مخاطب خود نپرسیده اید بخش مورد علاقه او دقیقا کدام بخش بوده است
- کدام نکته مطرح شده مفید تر واقع شده است
- درگیر کدام بخش از سخنرانی شده اید
برای قاپیدن بازخوردها سریع دست به کار شوید!
اهمیتی ندارد در ابتدا سخنرانی قرار دارید، مطالب ناگفته زیادی وجود دارند و از برنامه ریزی انجام شده عقب مانده اید. با راه های توسعه تماس چشمی به سراغ افراد بروید؛ اگر علامت سوال را از حالات و چهره آن ها متوجه می شوید در جا از آن ها درباره بخشی که در حال صحبت کردن درباره آن بوده اید بازخورد بخواهید. دلیل این عملکرد آنی برای قاپیدن بازخوردها، فراموش شدن نظرات و سوالات به مرور زمان است. به طور کلی هر مخاطب اگر سوالات خود را روی کاغذ یادداشت نکرده باشد بعد از 5 دقیقه و با درگیر شدن در مطالب دیگر، سوال یا ابهاماتش را از خاطر می برد!
تحسین های اغراق آمیز و انتقاد افراطی را نادیده بگیرید!
شاید آخرین توصیه ما برای ایجاد فضای انتقادی در سخنرانی هایتان کمی در مقایسه با ایده های قبلی متنقاض به نظر برسد؛ اما به هر حال نباید نسبت بدان بی توجه باشید. این ایده درست از مخاطبان شما و دیدگاه های آن ها نشات می گیرد. در هر سخنرانی که شرکت کنید بدون شک نزدیک به 50 درصد موافق و 50 درصد مخالف دارید. به زبان دیگر در هیچ یک از سخنرانی ها همه کاملا طرفدار یا مخالف شما نیستند. بنابراین عقل حکم می کند که نسبت به دو تحسین های اغراق آمیز و بیش از حد طرفداران خود و در مقابل، انتقادهای افراطی طرف مخالف بی توجه باشید. تنها می توانید با تشکر از آن ها انتقادپذیری خود را نشان دهید!