مقدمه ای بر مسئلۀ حریم شخصی و دلیلِ ضرورت آن

مقدمه ­ای بر مسئلۀ حریم­ شخصی و دلیلِ ضرورت آن

اگر حریم ­شخصی مهم­ترین چیز در زندگیِ ­اجتماعی ما نباشد، قطعا در زمرۀ مهم­ترین ها قرار خواهد گرفت. در این مقاله قرار است به­صورت خلاصه حریم شخصی را تعریف کنیم، مروری بر انواعِ آن داشته­ باشیم، و نحوۀ حفظِ آن را یادبگیریم.

 

حریم­ شخصی چیست؟

حریم، یا حریم ­شخصی می­تواند به ­عنوان نوعی سپر یا محافظ برای شما درنظر گرفته­ شود. این محافظ، مرزی­ است که شما میان خود و دیگران قائل می­شوید تا از آنها متمایز باشید و همچنین از نفوذ آن­ها در امان باشید.

حریم­های ­شخصی به­ طور معمول در دو طبقۀ ذهنی و فیزیکی دسته ­بندی می­شوند.

• حریم ­شخصیِ فیزیکی در واقع خصوصیات­ جسمی شما را در بر می­گیرد، برای مثال، بدن شما، دارائی و مدارک شما. مثلاً شما اجازه می­دهید معشوقه­ تان شما را ببوسد یا دستان­ شما را بگیرد، اما اگر یک غریبه بخواهد این­کار را بکند، قطعا این را تحتِ عنوانِ نوعی تجاوز به جسم و حریمِ جنسی­تان درنظر خواهیدگرفت.
• حریم­ شخصیِ­ ذهنی (گاهاً ممکن است به احساسات، روان، فکر یا بُعد روحانی شما مربوط شود) درواقع به بُعدِ روانی شما برمی­گردد، برای ­مثال، تفکرات، احساسات، و باورها. این­ نوع از حریم، نشان از آن دارد که چه ­مقدار تحت تاثیرِ احساسات، عقاید، انتظارات و نظرِ بقیه هستید.

در رده ­بندی دیگری از حریم ­شخصی، کیفیت و قدرتِ حریمِ یک شخص مدنظر است، که عموماً در چهار رده مشهود هستند.

• سست:

• افرادی که در طبقۀ حریم ­شخصیِ سست قرار می­گیرند، توانایی تشخیص این­که کجا و در چه مقداری باید حریم­ شخصی خود را حفظ کنند، ندارند. این اشخاص بی­درنگ نظر و عقاید بقیه را تایید و قبول می­کنند، و یا به ­شکلی افراط­ گونه درگیرِ زندگیِ بقیه می­شوند. چراکه حریم­ شخصیِ آن­ها  به­ شدت سست و هم­چنین برای­شان تعریف­ نشده باقی­مانده. این افراد مستعدِ تحریک­ پذیریِ بالا هستند.

 

• سفت­ و سخت:

• این نوع حریم ­شخصی دقیقاً نقطۀ ­مقابلِ مورد اول است. به­ طوری که افرادِ این­ رده، به سختی خودشان را از بقیه جدا می­کنند و ارتباط با آن­ها تقریباً غیرممکن است. فاصله­ ای که این افراد با بقیه حفظ می­کنند به شدت زیاد است و مشکلاتی در خصوصِ درد و دل کردن با دیگران، نشان ­دادنِ احساسات، و برقراری رابطه­ های عمیق دارند.

 

• اسفنجی:

• این رده، ترکیبی از دو موردِ قبلی ­است. فردی با این ­نوع از حریم­ شخصی، دربارۀ این­که چطور فعل ­و انفعالات اجتماعی خود را مدیریت کند مطمئن نیست­ و دائماً بین سفت­ و­ سخت بودن و سست بودن تاب می­خورد.

 

 

• انعطاف ­پذیر:

• این­نوع­هم شباهت زیادی به اسفنجی دارد، اما اختلافِ­ کلیدی آن­ها در این­ است­ که، فرد روی اعمالِ­ خویش کنترل و آگاهیِ بیش­تری دارد. این قشر می­توانند بهتر بقیه را درک ­کنند و اعتماد به ­نفس بیش­تری دارند، به­ همین­ سبب، حریم­ شخصیِ­ آن­ها سالم و منطقی­ است، و بسته به شرایطی که درآن قرار دارند، تغییر می­کنند.

 

چرا داشتنِ حریم­ شخصیِ سالم یک ضرورت محسوب می­شود؟

داشتن حریم­ شخصی دو هدف را دربرمی­گیرد. اول این­که، حضور آن­ها سببِ محافظتِ شما از گزندِ تخطی­های دیگران است. و دوم، این­که به شما یادآوری­ کنند تا به حریم ­شخصی دیگران نیز تجاوز نکنید.

داشتنِ نوعی حریم­ شخصیِ­ سالم، بیان­گرِ این ­است که شما خواستارِ تعیین حدود و مرز برای مسائلی هستید که نمی­خواهید بقیه درآن دخالت کنند (دقت کنید، سالم!) که در این­صورت نه­ کسی تواناییِ تخطی به حقوق شمارا دارد، و نه این اجازه را به شما می­دهد.

این حدودها مارا از سوءاستفاده، استثمار، کنترل ­شدن توسطِ دیگران، و دیگر اشکالِ تجاوز حفظ می­کند. و بدینسان، توجه و احترام به حریم ­شخصیِ­ سالمِ بقیۀ مردم نیز،  باعث می­شود تا کاملاً اخلاقی و منصفانه رفتارکنیم.

مفهومِ حریم­ شخصی می­تواند رابطۀ به­ شدت نزدیکی با یک ­سری از مفاهیم روانی، فلسفی و اجتماعی داشته­ باشد. مفاهیمی همچون: هویت، احترام­ به ­نفس، رابطه، اخلاق، جامعه، عدالت، دفاع ­از نفس، سیاست و غیره.

درک ما از حریم­ شخصی چگونه شکل می­گیرد؟

اهمیتی ندارد اگر در این زمینه تحصیلات و مطالعاتی داشته­ باشیم یا خیر. درهرحال، همۀ ما درکی از مفاهیمِ خود، دیگری، و بستر ارتباطِ این­ دو داریم. بعضی ­افراد ممکن­ است حتی تا به­ حال اسمِ حریم­ شخصی به گوش­شان نخورده ­باشد. اما هنوز هم، آگاهانه یا ناآگاهانه، این درکِ خود را در فعل­ و انفعالات اجتماعی یا روابط­شان اعمال می­کنند.

فهمِ هرکس از حریم­ شخصی متفاوت است. همۀ ما بسته به طبیعت و تجربیاتِ اولیه ­مان، آن­هارا می­آموزیم. راز این­که چطور یک­ شخص راجب حریم­ شخصی یادمی­گیرد، در موارد زیر است:

• ارتباطاتِ­ ابتدائیِ زمان کودکی با اطرافیان:

• این مفهوم، والدین، پدربزرگ و مادربزرگ­ها، بزرگ­ترها، اعضای­ خانواده، معلم­ها، روحانیون، و تمام افرادی می­شود که وقتی کوچک و تاثیرپذیر و وابسته بودید، قادر به نفوذ روی شما بوده ­اند را در برمی­گیرد. این ارتباطات مانند کاربنی برای ارتباطات آینده می­باشند و محرک­هایی را پایه­ گذاری می­کنند که بعدها نیز در روابط­تان خواستارشان هستید.

 

• فضای اجتماعیِ دوران ­کودکی:

• که شاملِ مدرسه، جمعِ هم سن ­و­ سالان، دوستان و آشنایان، مسجد، سرگرمی­هایی هم­چون باشگاه و کلاس­های ­تابستانی و غیره می­شود. این مثال­ها همچنین عناصر مهمی در رابطه با فعل­ و انفعالاتِ اجتماعی ­ای که فرد در کودکی داشته نیز به ­شمار می­روند.

 

 

• اطلاعاتی که آموخته­ بودید:

• این اطلاعات شامل پیام­هایی می­شوند که مردم، مخصوصاً اطرافیان شما در کودکی، تحت ­عنوانِ قابل ­قبول یا غیرقابل­ قبول، خوب یا بد، سالم یا ناسالم، و غیره به شما آموزش می­دادند. بسیاری از مردم با عقایدِ مسمومی بزرگ شده ­اند.

 

• اطلاعاتی که برای شما در دسترس بوده:

• یک ­بچه در آغاز هیچ چهارچوبی برای داوری و قضاوت ندارد. هرچیزی که تجربه ­کند، برای­ش عادی تلقی می­شود،  چرا که هیچ درکی از این­که چه چیزی سالم و مطلوب است، ندارد. اگرچه ممکن ­است زندگی خود و خانوادۀ خود را با زندگی دوستان­ش مقایسه کند، یا کتابی دراین ­باره بخواند یا الگوی بهتری را ببیند. تمامی این عوامل  می­توانند به درک و فهم­ اش از مفاهیمِ سالم و ناسالم کمک­ کنند.

به­ عنوان افرادی­ بالغ، اگر به خوب بودن اهمیت می­دهیم، باید ارزش­گذاری­ های­مان در خصوص حریم­ شخصی تغییر کند، نحوۀ تربیت خود را مورد بررسی دقیق قرار دهیم، و در صورت اشتباه آن را اصلاح کنیم و یادبگیریم تا حریم­ شخصیِ سالم­تری داشته ­باشیم.