مکث در سخنرانی را دیگر همه به عنوان عنصر حیات‌بخش در سخنرانی‌های موفق شناخته‌اند. همه می‌دانند که با استفاده از مکث سخنران است که می‌توان شرایط بهتری را برای درک سخنرانی و مفاهیم آن فراهم کرد. با استفاده از مکث است که می‌توان کمبودهای سخنرانی از جمله اتفاق پیش‌پاافتاده‌ای مثل فراموش کردن بخشی از متن سخنرانی را پوشش داد. با بهره‌گیری از مکث است که سخنران می‌تواند بعد از دقایق طولانی صحبت کردن نفسی تازه کند و دوباره برای سخنرانی شارژ شود. مکث چه برای مخاطب و چه برای سخنران فواید آشکار و پنهانی دارد و مخاطب در اغلب مواقع از پیچیدگی‌های استفاده از مکث مابین متن سخنرانی و تنظیم آن طوری که نامحسوس باشد بی‌خبر است.
چنان چه که گفته شد کاربرد مکث در فن بیان و سخنرانی بی‌حد و حصر است و هر سخنرانی به خاطر جبران اشتباهات خودش هم که شده از مکث بهره می‌گیرد. حال می‌خواهیم بدانیم که کاربرد اصلی مکث در متن سخنرانی دقیقا کجا مشخص شده و چه طور می‌توانیم مکث را لا به لای جملات خود بگنجانیم.
این مطلب دانشگاه زندگی را به هیچ وجه از دست ندهید.
فنونی طلایی برای استفاده از مکث ما بین متن سخنرانی
مکث در سخنرانی نقطه توفقی است که به سخنران این اطمینان را می‌دهد همه چیز کاملا تحت کنترل او قرار دارد. به طور کلی سیگنال‌هایی به واسطه مکث به سمت سخنران ارسال می‌شوند که خیال او را بابت وقایع داخل سالن آسوده می‌کند.
برای گنجاندن و استفاده از مکث ما بین متن سخنرانی فنونی وجود دارد که آن‌ها را مرور می‌کنیم:
استفاده از مکث در سخنرانی میان عبارات یا بعد از علامت کاما
چنان چه که بارها گفته شده بهتر است متن سخنرانی با حفظ یکپارچگی به قطعات کوچک‌تری تقسیم شود. مثلا یک متن طولانی که قرار است یک‌نفس بیان شود در قالب بندها یا پاراگراف‌های متعددی بیان شود. به این شکل فرصت مکث یا توقف فراهم می‌گردد. به جمله زیر توجه کنید:
برای غافلگیر کردن همسرم در روز سالگرد ازدواجمان (مکث) صبح میز صبحانه را با تعدادی گل سرخ (مکث) هدیه سالگرد (مکث) و تزییات ویژه آماده کردم
استفاده از مکث آخر جملات
برای این که با مکث و وقفه‌هایتان بدرخشید می‌توانید جملات و عبارات را نیز از هم تفکیک کنید. به عنوان مثال هر جایی که یک علامت نگارشی مشاهده کردید مکث کنید و به این شکل بخش‌های مختلف را از هم تفکیک نمایید.
به جمله زیر دقت کنید:
سال‌ها از فارغ‌التحصیلی من از دانشگاه می‌گذرد (مکث) اما هنوز شیرینی لحظه دریافت مدرک تحصیلی‌ام را فراموش نخواهم کرد
به طور کلی مکث‌هایی که بین جملات به کار می‌برید باید طولانی‌تر از مکث‌های بین دو بند باشد. در واقع تاکید بر مکث در این قسمت بیش‌تر است و به لحاظ زمانی از کاما یا ویرگول بیش‌تر خواهد بود. بعد از مکث میان جملات می‌توانید دو بخش را با حروف ربط به هم مرتبط نمایید.
استفاده از مکث در انتهای بندها
استفاده از مکث مابین متن سخنرانی معمولا طولانی‌تر از سه حالت قبلی می‌شوند. انتهای هر بند مقدمه‌ای برای انتقال موضوع و شروع بحث جدید است. پس به عنوان یک سخنران می‌توانید در این لحظه تنفس بیش‌تری داشته باشید.
دو کاربرد کلی این نوع از مکث در انتهای بندها عبارتند از:
- جداسازی دو یا چند موردی که قرار است پشت سرهم ذکر شوند؛ مثل اولین مزیت استفاده از خودروهای هیبریدی ….می‌باشد؛ دومین مزیت آن…
- جداسازی نقل‌قول یا داستان مابین متن معمول سخنرانی تا مخاطبان خیلی راحت‌تر بتوانند بخش‌های مختلف سخنرانی را از هم تفکیک نمایند
استفاده از مکث برای تاکید و بزرگ‌نمایی بیش‌تر
بخش‌هایی از سخنرانی برای سخنران اهمیت بیش‌تری دارند. در واقع سخنران معتقد است اصل مطلب در این بخش به سمع و نظر مخاطب می‌رسد و باید همین بخش در ذهن او ثبت شود.
مکث یکی از ابزارهای در دسترس برای تاکید و بزرگ‌نمایی بیش‌تر این قسمت‌ها است. به این شکل که سخنران قبل و بعد از بیان هر بخش مهم مکث می‌کند تا به مخاطب فرصت هضم و تحلیل آن را داده باشد. مکث در این موارد مثل این است که به مخاطب گوشزد کنیم “این بخش را حتما به خاطر داشته باش”.
یکی از بخش‌های مهم که نیازمند فرصت بیش‌تری برای تحلیل توسط مخاطبان است زمان استفاده از تضاد در سخنرانی می‌باشد. مخاطب در این موقعیت باید بتواند تحلیل مناسبی از شرایط داشته باشد و به این شکل متوجه مطلب شود.
تحقیقات نشان داده که به جز مکث استفاده از کلمات پرکننده نظیر “امم” هم می‌تواند به مخاطب فرصت تحلیل بدهد؛ اما در چنین شرایطی ممکن است مخاطب ناخودآگاه به جای کلمه اصلی کلمه فرعی یعنی “امم” را بیش‌تر مورد توجه قرار دهد. اما با استفاده از مکث در سخنرانی تشخیص کلمه شنیداری ساده‌تر است و می‌توان از تثبیت آن در ذهن مخاطب مطمئن شد.
استفاده از مکث بعد از طرح پرسش یا درخواست
طرح پرسش قطعا به مکث در سخنرانی و توقف‌هایی نیاز دارد که فرصت فکر کردن را برای مخاطب فراهم آورد. گاهی هم سخنران از مخاطبان درخواستی می‌کند که باید در لحظه بدان بپردازند. مثلا “همین الان خودتان را در حال موج‌سواری روی امواج دریا تصور کنید…”
در چنین حالتی مخاطب نیازمند مکث برای تصویرسازی و یا پاسخ به سوالات است.
استفاده از مکث هنگام تغییر اسلایدها
اسلایدها بخش مهمی از سخنرانی هستند. زمانی که در حال تفسیر هر اسلاید هستید ممکن است مخاطب فرصت کافی را برای زیر و رو کردن مطالب داخل آن نداشته باشد؛ اما به محض این که توضیحات شما تمام می‌شود به فکر مرور دوباره اسلاید باشد.
در چنین مواقعی استفاده از مکث ضروری خواهد بود تا زمان مجدد برای بازبینی اسلایدها وجود داشته باشد.
استفاده از مکث زمانی که نیاز به فکر کردن دارید
بر خلاف آمادگی قبلی و تسلطی که بر متن سخنرانی دارید ممکن است گاهی خودتان را عقب‌تر از متن سخنرانی ببینید و کلمات و ترکیب جملات را فراموش کنید. در این حالت احتمالا لب‌هایتان قفل می‌شود و مغزتان برای یادآوری جملات فراموش شده به تقلا می‌افتد. در چنین مواردی شاید استفاده از کلماتی مثل “اممم”، “اهممم” و…کاربردی به نظر برسد اما پیشنهاد ما این است که مکث کنید و به خودتان برای جمع و جور کردن افکارتان فرصت بدهید.
استفاده از مکث دراماتیک در طول سخنرانی
این نوع از مکث متفاوت با سایر روش‌ها است و زمانی کاربرد دارد که بخواهید صحنه درام یا یک تصویر نمایشی از خودتان در ذهن مخاطب بسازید. در چنین حالتی مکث می‌کنید و بعد از لحظاتی شروع به نمایش اسلایدها و سخنرانی خواهید کرد.