گاهی دیدن صورت سرخ کودکانمان هنگام صحبت کردن در جمع یا احساس غربت او موقع حضور در محیط های اجتماعی و تعامل با دیگران بیش از خود کوک ما را خجالت زده می کند. بارزترین نمونه این جمع گریزی همان ترسی است که یک کودک ممکن است برای صحبت کردن در کلاس یا فعالیت های شفاهی در بدو دوران تحصیل خود تجربه کند.
بیان این موضوع ناراحت کننده است اما این عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران، صحبت کردن در جمع یا کمبود شدید اعتماد به نفس می تواند نشانه های اولیه اختلالات روانی و نهایتا بیماری اوتیسم باشد. هر چند که غلبه ترس بر کودک در محیط های پر جمعیت تا حدودی طبیعی است اما اگر قرار باشد این اختلال ادامه پیدا کند لطمه جبران ناپذیری به آینده فرزندان ما وارد می کند. لطماتی که باعث شده است والدین از همان ابتدا به فکر پرورش فن بیان در کودکان خود باشند.
موفقیت یک انسان بالغ ریشه در کودکی او و مهارت هایی دارد که به دست آورده است. فن بیان و شیوه سخنوری از جمله مهارت هایی است که در هر زمان و در هر حرفه ای که مشغول به کار باشید مفید است. حضور موثر و فعال در جامعه و ارتباط گرفتن با اطرافیان همه و همه به میزان توانایی انسان در سخن گفتن و تعامل او در سنین کودکی باز می گردد.
نگرانی های مداوم والدین در این باره و سوالات پی در پی ایشان بخشی از دغدغه دانشگاه زندگی است. از این رو تصمیم داریم در این مطلب به بررسی ترفند و تکنیک هایی بپردازیم که در پرورش فن بیان کودکان و افزایش مهارت سخنوری آن ها اثرگذار هستند.
ترفند های پرورش فن بیان در کودکان
به هزار و یک دلیل پرورش فن بیان در کودکان در دنیای امروز آن طور که باید و شاید پیش نمی رود. شاید نسل های قبل توانایی خیلی بهتری در برقراری ارتباط و صحبت کردن به صورت شایسته در جمع را داشتند؛ اما نسل جدید از این نعمت بزرگ بی بهره مانده اند و دلیل این موضوع را هم فقط می توان در تکنولوژی جستجو نمود و بس. نگاهی به محیط اطراف کودک خود بیندازید.
اکثر کودکان امروزی از بستگان خود دور هستند و به لطف نرم افزار هایی مثل اسکایپ با بستگان خود صحبت می کنند. دیدار ویدیویی از طریق فضای مجازی و نرم افزار های چت خیلی بیش تر از دید و بازدید های مرسوم شده است. کودکان ما از نعماتی مثل دورهمی های شب های تعطیل یا قصه و خاطره گویی جدا هستند و در واقع هیچ ذهنیتی از این موضوع ندارند. پس باید به آن ها حق بدهیم کمی در برقراری ارتباط با افراد غریبه و ناشناس یا حضور در جمع های بزرگ ناتوان باشند!
نشانه های کودکانی که نیازمند پرورش فن بیان هستند
- نداشتن حداقل دو دوست در محیط فعالیت یا تحصیل
- رفتار های عجیب هنگام شکست خوردن یا پیروزی
- ریاست مابی و تلاش برای مطیع کردن اطرافیان
- عدم توانایی کودک در شروع یک مکالمه ساده با دیگران
- صحبت کردن با صدای بلند و غیر عادی نسبت به سایر بچه ها
- نادیده گرفته شدن کودک توسط همسالان یا مورد اذیت و آزار قرار گرفتن
بر اساس تحقیقاتی که بین 8000 معلم دبستان و دو هزار کلاس درس صورت گرفته است یک کودک برای حضور در اجتماع باید از سنین پایین یاد بگیرد که:
- به حرف دیگران گوش دهد
- مطیع قانون و مقررات باشد
- از دیگران درخواست کمک کند
- موقع صحبت کردن یا ورود به جمعی کسب اجازه کند
- هنگام صحبت با دیگران آرامش خود را حفظ کند
- با دیگران کنار بیاید
- مسئولیت حرف و رفتار خود را بر عهده بگیرد
برای پرورش فن بیان کودک چه کنیم؟
خیلی ساده این ترفند های کاربردی را با ما مرور کنید تا بتوانید فن بیان کوک خود را بهبود بخشید و به عبارت دیگر آن ها را یک سخنور حرفه ای به بار آورید!
به هیچ وجه برچسب نزنید!
اگر کودک شما برای حضور در جمع احساس سستی دارد و بی اعتماد به نفس است به هیچ وجه سعی نکنید با برچسب بی عرضه، خجالتی یا بی دست و پا او را برای صحبت کردن مقید کنید. اولین گام برای پرورش این مهارت در کودکان برچسب نزدن به آن ها است. دکتر مارخام در این باره توصیه جالبی دارد:
به کودکان خود برچسب نزنید. به آن ها مواردی را یادآوری کنید که بدون حضور شما موفقیت آمیز بوده است. مثلا جشن تولد یکی از دوستان کودکتان را به او یادآوری آورید و بگویید: بدون حضور من هم به تو خوش گذشت! بی دست و پایی کودک را نه یک مشکل روانی یا روحی بلکه یک موضوع طبیعی خصوصا برای خود کودک جلوه دهید. کودک باید باور کند که این مشکل در واقع یک مشکل نیست و از شما نباید بترسد.
با کودک بازی کنید
بازی کردن با کودکان نقش مهمی در پرورش فن بیان در کودکان دارد. کودکی که از نعمت بازی های فیزیکی محروم بماند و مدام درگیر بازی های کامپیوتری باشد نه تنها از نظر مغزی ذهن فعالی ندارد بلکه از آموختن مهارت های اجتماعی باز می ماند. در بازی کردن با کودکان می توان هزار ویک نکته آموزنده را دخالت داد. از همکاری در بازی های گروهی و لزوم تعامل با دیگران تا شیوه سخن گفتن با کسی که رقیب او تلقی می شود. بازی هایی که به صورت سنتی از قدیم الایام رواج داشته اند تمام این مهارت ها را در روح خود در بردارند. از این که بچه ها دائما انفرادی بازی کنند جلوگیری کنید و سعی کنید خود شما همبازی آن ها شوید.
بازی هایی را طراحی کنید که در آن کودک لازم باشد بیش تر حرف بزند تا این که تحرک داشته باشد. مثلا شما می توانید در جایگاه دانش آموز قرار بگیرید و از او بخواهید به شما آموزش دهد. مدام در طول بازی کودک را سوال پیچ کنید و در صورتی که فن بیان او مورد قبول شما نیست شیوه درست را به او بیاموزید.
قصه و حکایت تعریف کنید
خیلی از کودکان باهوشی که در طول دوران تحصیل خود نا به هنجار تلقی می شوند و خلاصه در مدرسه اختلالت رفتاری آن ها آزاردهنده می شود باهوش تر از این هستند که بخواهیم با تنبیه آن ها را سرکوب کنیم. در چنین مواردی بهتر است بچه های بیش فعال و کسانی که رفتار های اجتماعی خوبی از خود نشان نمی دهند را به شیوه قصه و حکایت آرام کنیم. قصه ها تاثیرات زیادی رو انسان ها می گذارند. بچه های باهوش قدرت تصور بیش تری دارند و می توانند بخش های مختلف یک داستان را در ذهن خود بازسازی کنند. اگر دقت کنید بچه های بیش فعال در صورتی که به خوبی با آن ها رفتار شود بعد از دقایقی علاقه زیادی به داستان یا قصه نشان می دهند.
تصویر سازی ذهنی از قهرمانان و اسطوره ها کودک را در فضایی متفاوت قرار می دهد. ذهن فعال و تازه شکفته کودکان همواره به دنبال سوژه های خاص و متفاوت برای انگیزه گرفتن می باشد. کودکان خیلی راحت می توانند به قهرمانان یک داستان نزدیک شوند و رفتار خود را با آن ها هماهنگ سازند. چه بهتر که رفتار قهرمانان داستان شامل همان مهارت هایی باشد که ما برای پرورش فن بیان در کودکان به دنبال آن ها هستیم.
شما چه فکر می کنید؟
پیشنهاد شما برای پرورش فن بیان در کودکان چیست؟ دیدگاه خود را مطرح کنید.