همیشه قبل از شروع هر نوع سفری، اولین چیزی که بود و نبود آن را بررسی می‌کنیم بیمه ماشین، بیمه سلامت و امثال آن می باشد. همراه داشتن بیمه در طول سفر باعث می‌شود تا بدون هیچ گونه نگرانی دل به جاده بزنیم و مطمئن باشیم یک همراه یا پشتیبان مطمئن در طول سفر همراه خود داریم. کسب آمادگی برای سخنرانی هم چیزی شبیه به همین بیمه‌ای است که سعی می کنیم هر جا و هر لحظه همراه خود داشته باشیم. از آن جایی که اشتباهات نابخشودنی در سخنرانی عمومی هر لحظه در کمین ما هستند و معمولا در یک قدمی ارتکاب آن‌ها قرار داریم، آمادگی کامل قبل از سخنرانی ما را از این اشتباهات خواسته یا ناخواسته در امان نگه می‌دارد.
همان طور که پیش از این گفته شد یکی از تصورات مردود بین سخنرانان همین خودباوری افراطی آن‌ها است. اغلب ما فکر می‌کنیم دیگر آن قدر با تجربه شده‌ایم که نخواهیم برای هر سخنرانی مختصری همچون روزهای اول تمرین و تکرار داشته باشیم؛ غافل از این که سخنرانی پر است از این تله‌هایی که درست در جایی که انتظارش را نداشتیم ما را گرفتار می‌کند.
کسب آمادگی برای سخنرانی یعنی یادگیری و تقویت توانمندی‌ها از راه شناخت نقاط قوت و ضعف. همراه ما باشید و با یادگیری نکاتی که در ادامه می‌خوانید خود را برای سخنرانی بعدی بیمه کنید!
راهنما کسب آمادگی برای سخنرانی
هر سخنرانی بعد از سخنرانی، به یک آنالیزگر حرفه ای برای ارزیابی مهارت‌ها، سخنان و حرکات خود احتیاج دارند. چرا؟
سخنرانان حرفه‌ای و با تجربه می‌دانند که مهارت‌های واقعی سخنرانی آن چیزی نیست که بتوان در عمل و پیاده سازی آن با ده یا دوازده سخنرانی استاد شد! سخنرانی فنی است که به تدریج و با مداومت در افراد تقویت می‌شود.
برای آنالیز تسلط خود بر سخنرانی، لازم است هر چند وقت یک بار مهارت‌های خود را در سخنرانی‌های مختلفی که داشتید ارزیابی کنید. اگر برای تحلیل عملکرد خود قاضی عادلی بودید آن گاه می‌توانید به تسلط خود ایمان بیاورید!
بعد از هر بار سخنرانی این سوالات را از خود بپرسید
- آیا از سخنرانی آخر راضی هستی؟ نه؟ دقیقا چه علتی دارد؟
- آیا در طول ارائه سخنرانی احساس اعتماد به نفس داشتم؟ کسی این وسط پیدا شد که پیام و منظور اصلی مرا متوجه شود؟
- بازخورد مخاطبان بعد از سخنرانی چه طور بود؟ چه تعداد به نقاط قوت من اشاره کردند و چه تعداد نقاط ضعف مرا یادآوری نمودند؟
- درباره ارائه خودم چه احساسی دارم؟
- تپق و گرفتگی زبان در طول سخنرانی داشتم؟ دلیل این مشکل چه بود؟ استرس؟ هیجان بیش از حد؟ کمبود اعتماد به نفس؟
- سخنرانی من دقیقا چه قدر طول کشید؟ مدت زمان آن بیشتر از برنامه ریزی صورت گرفته بود یا کم‌تر؟ با توجه به این معیار من تند صحبت کردم یا با کندی پیش رفتم؟
- قبل از سخنرانی آنالیز کلی از مخاطبانم داشتم؟ صدا من تا چه حد به گوش مخاطبان می‌رسید؟ فن بیان من به اندازه کافی قابل فهم و رسا بود؟
- (در صورتی که صدا خود را در طول سخنرانی ضبط کرده‌اید) چه احساسی درباره صدا و عملکرد خود دارم؟
- (در صورتی که ویدیو حرکات خود را در طول سخنرانی ثبت نموده‌اید) چه احساسی درباره حرکات و فعالیت خود دارم؟
با طوفان انتقاد‌ها رو به رو شوید!
اگر قرار باشد به تحلیل کاملی از سخنرانی خود برسید و مراحل کسب آمادگی برای سخنرانی را به خوبی طی کنید باید بتوانید یک لیست خوب‌ها و بد‌ها از عملکرد خود تهیه کنید. البته این که چه فاکتور‌هایی در این لیست قرار بگیرند بستگی به معیار‌های شما دارد. به مثال زیر توجه کنید:
لیست اول: نقاط مثبت در سخنرانی
- این اولین سخنرانی در طول عمر من بود که فکر می‌کنم هر چه که داشتم رو کرده‌ام! بهترین سخنرانی در عمرم که به اندازه کافی روی صحنه راه رفتم، به اندازه کافی از مخاطبان برای اظهار نظراتشان درخواست کردم و به اندازه کافی روی متن سخنرانی دقت داشتم.
- صحنه سخنرانی برای من مثل صحنه هنرنمایی یک خواننده بود که با آزادی و تسلط کامل روی گوشه به گوشه استیج حرکت کرده است. زمان زیادی از سخنرانی همراه با حرکات من در طول صحنه همراه بود.
- در اغلب موارد هنگام سخنرانی از سوی مخاطبان لبخند ملیحی دریافت می‌کردم که نشان از احساس رضایت آن‌ها درباره سخنرانی داشت.
- صحنه سخنرانی برای من صحنه گپ و گفت و گفتگوهای دوستانه و صمیمی با افراد مختلف بود.
لیست دوم: نقاط منفی در سخنرانی
- حرکات بدن، خصوصا ابتدا سخنرانی خیلی سرد و خشک و جدی بود؟ این نتیجه آمادگی بیش از حد برای سخنرانی نبود؟
- محدودیت زمانی به من اجازه پرداختن به مسائل دیگری از جمله برقراری ارتباط با مخاطبان یا دخالت دادن حس شوخ طبعی بیشتر در سخنرانی را نداد؟
- زمانی که برای سخنرانی صرف شد برای پرداختن موضوع مورد بحث ما کافی نبود؟
بیمه سخنرانی بعدی با کسب آمادگی بیشتر
برای این که بهترین تمرین سخنرانی را داشته باشید و همه چیز از قبل آماده شده باشد لیست کاملی شبیه به لیست خرید تهیه کنید. در این لیست بر خلاف همیشه، به جای موارد مورد نیاز خود، مواد مورد نیاز سخنرانی را بنویسید. این کار به شما کمک می‌کند تا:
- به عناصر منطقی دیگری که احتمالا می‌توانند از بحث شما پشتیبانی کنند بپردازید. مثلا اگر یک داستان یا یک تجربه از گذشته می‌تواند باعث باورپذیری بیشتر موضوع شود حتما باید آن را در لیست قید کنید
- با این کار عناصر مختلف مثل سکانس‌های یک فیلم به هم مرتبط می‌شوند و توسط شما تدوین خواهند شد.
آن چه که باید از پیش آماده شود
در کسب آمادگی برای سخنرانی به بخش‌های مختلفی باید توجه کنید. یک سخنرانی تشکیل شده است از سه عنصر مقدمه، بدنه، بحث و نتیجه گیری. به نمونه‌های زیر که قالب‌های ممکن برای یک سخنرانی هستند توجه کنید:
بدنه سخنرانی‌های مبتنی بر داستان
اگر از داستان‌ها برای چیدن جز به جز عناصر سخنرانی خود در کنار هم استفاده می‌کنید، قالب سخنرانی شما به شکل زیر خواهد بود:
- مقدمه: مقدمه را با یک داستان کوتاه تمرین کنید
- از داستان اول نتیجه بگیرید
- داستان دوم را تعریف کنید
- از داستان دوم نتیجه بگیرید
- ارتباط داستان اول و دوم را با هم مرور کنید
- یک نتیجه گیری به یادماندنی از داستان‌ها داشته باشید
بدنه سخنرانی‌های علمی
سخنرانی‌های علمی بازتابی از فعالیت‌های علمی یک سخنران هستند و معمولا طولانی‌تر خواهند بود:
- مشکلی را که باعث شد به دنبال راه حل برای آن باشید شرح دهید
- فرضیه‌هایی که درباره موضوع موردنظرتان در ذهن شما ایجاد شد ذکر کنید
- تمام آزمون و خطاهای خود را شرح دهید
- داده‌ها را در سه الی چهار چارت مختلف و به صورت جداگانه نشان دهید
بدنه سخنرانی‌های اجتماعی
کسب آمادگی برای سخنرانی از نوع اجتماعی ساده‌تر است چون ما بخشی از اجتماع هستیم و همه چیز نسبت به یک سخنرانی علمی ملموس‌تر و نزدیک‌تر خواهد بود.
- داستان خود را تعریف کنید
- از شواهد و نمونه‌های عینی مشابه همان داستان در اجتماع سخن بگویید
- بر اساس گزارشها، داده‌ها و مصاحبه‌هایی که داشته‌اید یک پیشنهاد ارائه دهید
چند نکته خواندنی
در آماده‌سازی قبل از سخنرانی به نکات زیر توجه کنید:
- جزئیاتی که برای هر قسمت ارائه می‌دهید را به زیر یک دقیقه برسانید تا با مشکل کمبود وقت در سخنرانی‌های بعدی رو به رو نشوید
- در اسلایدها به ارائه جزئیات نپردازید؛ کلی گویی کنید
- در ارائه سخنان خود به دنبال ارتباط بین اسلایدها باشید و با پراکنده‌گویی ذهن مخاطب را مشوش نکنید. برخی از معیارها در حقط این ارتباط عبارتند از:
- حفط ارتباط زمانی در سخنرانی‌هایی که مربوط به معرفی یا تحلیل زندگی یک شخص یا تاریخچه است
- رابطه علت و معلول در سخنرانی‌های اجتماعی؛ مثلا آسیب‌شناسی مواد مخدر در جامعه