شنیدن کلمه “مناظره” خواه ناخواه بلافاصله هر کسی را به یاد مناظره های داغ و پرتنش انتخاباتی می اندازد که هر یک از رقبا در تلاش هستند با شیوه سخنوری یا فن بیان خود رقیب را از میدان به در و خلاصه به نحوی همه چیز را به نفع خود تمام کنند. هر چند که گفتگوهای رقبا سیاسی در طول انتخابات مصداق بارز مناظره می باشند اما علم مناظره با تمام شاخ و برگ هایش فراتر از این است که بخواهیم آن را به مباحث سیاسی محدود کنیم و اتفاقا در طول روز برای ما خیلی پرکاربر می باشد. مثلا همین گفتگوهای کلاسی که بین دانشجویان و استاد برای رد یا تایید یک مبحث علمی، فرهنگی یا اعتقادی شکل می گیرد همان میز گرد مناظره ای است که همه ما در طول تحصیل کم و بیش دور آن نشسته ایم و به مباحثه پرداخته ایم. از دیدگاه ویکی پدیا، مناظره یا مناظره‌کردن، روش رسمی استدلال تعاملی و نمایش‌یافتنی است که با هدف هم نظر، هم فکر و هم رنگ کردن دیگران با ما شکل می گیرد. اگرچه همه ما طعم مناظره را به صورت رسمی یا غیررسمی چشیده ایم اما اگر قرار باشد این ماظره برد و باخت داشته باشد و موثر واقع شود نظیر سخنرانی یا سخنوری اصول خاص خود را دارد. اصولی که ما آن ها را در قالب تکنیک های فن بیان در مناظره بررسی می کنیم.
مناظره مثل راه رفتن روی لبه پرتگاه مخاطره آمیز است. به علاوه بررسی نتیجه مناظره را بهتر است به مخاطبان یا نظاره کنندگان بسپاریم؛ چون فقط آن ها هستند که با توجه به فن بیان مناظره ما می توانند قضاوت کنندگان عادلی باشند. شاید اولین مناظره انتخاباتی رئیس جمهور اوباما در دور اول ریاست جمهوری اش با رقیب جمهوری خواه یکی از داغ ترین مناظرات تلویزیونی بوده است که کاربران به واسطه همان مناظره توانستند با توجه به فن بیان اوباما پیروزی او را بر ریب جمهوری خواهش پیش بینی کنند.
حتی اگر مناظره کننده حرفه ای و ماهری هستید 5 تکنیک فن بیان در مناظره که قرار است در ادامه آن ها را تجزیه تحلیل کنیم را احتمالا تا کنون نشنیده اید! همراه ما باشید.
تکنیک های فن بیان در مناظره
تکرار های طلایی در مناظره
شاید خیلی ابتدایی باشد اما سه اصل اساسی یک مناظره موفق تفکر، مکث و بردباری است. فرض کنید شما به عنوان کارشناس مدیریت بحران سازمان هواشناسی در یک جلسه رسمی قرار است به مناظره با یکی از منتقدان عملکرد خود بپردازید. مخاطب مناظره را شروع می کند و بدون معطلی سراغ اصل مطلب می رود: چرا با وجود قانون منع عبور و مرور موتور سیکلت های دوزا همچنان شاهد عبور و مرور آزادانه آن ها در سطح شهر هستیم؟ مدیریت شما ناکارآمد بوده است!
در چنین مواردی یک مناظره کننده هوشمند پیش از این که بخواهد مثل یک آتشفشان فوران کند، حرف های مخاطبش را انکار کند و با ذکر دلیل حرف های طرق مقابل را رد کند بهتر است یک بار سوال طرف مقابل را تکرار کند و به او حرف هایش را گوشزد نماید. این ترفند تکرار سوال یا حرف های طرق مقابل در طول مناظره یکی از فنون کلیدی است که باعث می شود آن چند ثانیه بحرانی را قبل از جوش آوردن و خروشیدن با آرامش پشت سر بگذارید. این دقیقا همان ترفندی بود که لویید بنتسن، معاون ریاست جمهوری دموکرات در رویارویی با دن کویل، رقیب جمهوری خواه خود انجام داد و باعث شد به این شیوه پاسخ های منطقی تری به رقیب بدهد و در عین حال کمی از هیجان مخاطبان بکاهد.
هر چند که مهارت حاضرجوابی در طول سخنرانی ای مناظره ها به شدت برای سرکوب کردن طرف مقابل به درد می خورد اما با وجود تکرارهای طلایی در مناظره می توان تعادل و بالانس مناسبی در طول گفتگو برقرار کرد.
عناصر غیرکلامی یک مناظره موفق
چه کسی ممکن است سخنرانی متقاعد کننده اَل گور، فعال محیط زیست و سیاست‌مدار آمریکایی را علیه رقیب جمهوری خواه خود، جورج بوش فراموش کند؟ در طول دهه 2000 و بعد از این سخنرانی حیرت برانگیز در طول مناظره بود که تیتر مجله تایم به این عنوان اختصاص یافت: مهارت غیرکلامی گور او را تا چند قدمی جورج بوش به پیش راند!
زبان بدن بخشی از فن بیان در مناظره است. تکیه بر مهارت های ارتباط غیرکلامی خیلی سریع تر از پشت تریبون ایستادن ما را به نتیجه می رساند. مصداق آن را هم بارها در زندگی دیده ایم. مثلا خاطره تعریف کردن یک سری حسابی به دل می نشیند اما وقتی همان خاطره توسط فرد دیگری تعریف می شود اصلا جذاب و دلچسب نیست. دلیل آن هم عناصر غیرکلامی خاصی است که چاشنی سخن می شود و خاطره یا مطلب را به اوج می رسانند.
در یک مناظره موفق استفاده از ارتباطات غیرکلامی نشان می دهد شما به همان اندازه ای که دوست دارید دیگران نسبت به نطق و موضع شما اشتیاق داشته باشند شوق و انرژی دارید!
خود مختاری مناظره کننده در سخنوری
برای استفاده بهتر از شوخ طبعی در ارتباط با دیگران، خود مختار باشید. ضمن این که در فن بیان در مناظره هم شوخ طبع بودن همه چیز را به نفع شما تغییر می دهد. بین شوخی و جدیت مرز باریکی وجود دارد و به واسطه شوخی کردن می توان بسیاری از ناگفته ها را گفت؛ به شرط این که مراقب باشیم از این مرز عبور نکنیم.
اما شیوه شوخ طبعی در مناظره خیلی متفاوت است. در مناظره به شما فرصتی برای شوخی کردن داده نمی شود و این خود شما هستید که باید بین فرصت های به وجود آمده، یکی را بر حسب موقعیت برای شوخی با رقبا خود برگزینید.
اعتراف به اشتباهات
انسان جایز الخطا است و خداوند هم بخشنده؛ اما عجیب است که بسیاری از مناظره کنندگان حتی وقتی که خودشان هم متوجه اشتباهاتشان می شوند منکر همه چیز می شوند! قرار گرفتن در شرایط سخت و رقابتی مناظره از یک طرف و تحت فشار حرف ها، اسناد و مدارک رقیب قرار داشتن همه و همه دست به دست هم می دهند تا هر کسی از پذیرش خطاهای خود سر باز بزند.
مثلا اگر بحث مدیریتی است منکر خطاهای مربوط به ابتدا دوران خدمت خود نشوید: “اگر چه مسیر ورود من به این منصب چندان با رشته تحصیلی ام متناسب نبود اما در این مدت با نظارتی که روی سیستم های خرید و فروش خودرو در کشور داشته ام شاید تنها کسی باشم که بتواند از چم و خم این کار سر در بیاورد!”
ضعف های که قدرت به یادماندنی می شوند!
در سال 1984 در مناظره ای که بین رییس جمهور وقت، رونالد ریگان و والتر ماندل، مدافع دموکرات صورت گرفت یک نگرانی بزرگ برای همه طرفداران وجود داشت و آن مسن بودن ریگان برای ریاست جمهوری دوباره وی بر آمریکا بود. زمانی که خبرنگار سن بالای ریگان را به عنوان مانع موفقیتش در این رقابت یادآوری کرد ریگان با لحن خاصی یادآور شد: اکنون سن موضوع اصلی ما نیست. من به دنبال بهره وری سیاسی نیستم؛ اکنون حریف اصلی من در این رقابت بی تجربگی و خامی طرف مقابل است!
در این مناظره ریگان توانست از ذکر یکی از نقاط ضعف خود در این رقابت توسط خبرنگار به نفع خودش استفاده کند و به این شکل خامی و بی تجربگی رقیب دموکرات در برابر تجربیات خود را به ابزار قدرت به یادماندنی خود تبدیل کند.
عالی
ممنونم دوست عزیز