3 راه آموزش تفکر نقادانه به کودکان از سنین پایین توسط والدین
تا به حال چند بار در زندگی پیش آمده که تصمیمی را بگیرید و کمی بعد، از آن تصمیم پشیمان شوید؟ چند بار پیش آمده که یک تصمیم بزرگ اقتصادی گرفته باشید و پس از آن با کمی سبک و سنگین کردن متوجه شده باشید باید کمی صبر میکردید و مثلا خرید خود را به تعویق میانداختید؟ از همه مهمتر مواقعی است که شاید کلمات و جملاتی را بر زبان آوردیم و وقتی که بیشتر فکر کردیم متوجه اشتباه خود شدهایم. چه موقعیتهای دیگر مشابهی را در زندگیتان سراغ دارید که تفکر را به بعد از تصمیمگیری موکول کردهاید؟ این مثالها و همه نمونههای مشابه مصداق کمبود تفکر نقادانه در زندگی هستند.
البته که خیلی از افراد تفکر انتقادی را جدا از نقد و انتقاد میدانند و معتقدند تفکر انتقادی یک فرآیند فکری فعال و منطقی و نظاممند شده است که به کمک آن میتوانیم صحت اطلاعات را مورد ارزیابی قرار دهیم، آنها را بپذیریم و یا رد کنیم. این نوع تفکر باعث میشود از انجماد فکری و عاطفهگرایی فاصله بگیریم. تفکر نقاد برای پذیرش اطلاعات، نیاز به دلیل دارد و به کمک پرسش، معنی کردن و تحلیل کردن صحت و عدمصحت اطلاعات را بررسی میکند. اما اگربطن قضیه را بررسی کنیم تفکر نقادانه نوعی نقد نسبت به عملکردهای احتمالی ما محسوب میشود. این که به جای تصمیمگیری بر اساس احساس، اندیشه و تفکر را مقدم قرار دهیم و با تاکید بر استدلال گرایی، عقلانیت را ملاک کار خود قرار داده باشیم.
مطلب امروز دانشگاه زندگی که پیش روی شما قرار دارد مروری مختصر بر اهمیت تفکر نقادانه و به کار گرفتن آن در سنین پایین و در کودکان است. بنابراین به عنوان پدر یا مادر مهارتهایی را در این مطلب میآموزید که کمک میکند فرزندتان از همان سنین کودکی با این شکل از تفکر رشد و پرورش یابد.
3 راه آموزش تفکر نقادانه به کودکان از سنین پایین توسط والدین
تفکر نقادانه میل درونی ما برای اندیشیدن، احتیاط کردن و برقراری ارتباط بین جنبههای مختلف یک موضوع است. این شکل از تفکر کمک میکند کاملا محتاطانه و موفقتر از همیشه بتوانیم تصمیمگیری کنیم. همان طور که قبلا گفته شد لازمه تفکر نقاد شککردن است. البته که شکگرایی با بدبینی متفاوت است. فرد بدبین حاضر نیست اطلاعات رو مورد ارزیابی قرارد دهد و فقط مخالفت میکند اما تفکر نقادانه کمک میکند هر موضوعی را به سادگی باور نکنیم و با سبک سنگین کردن، سریعتر به حقیقت هر موضوع برسیم.
مقالات روانشناسی خانواده از جمله خیانت در روابط زناشویی را می توانید اینجا بخوانید
برای آموزش تفکر نقادانه به کودکان چند اقدام اساسی را در نظر داشته باشید:
شروع آموزش تفکر نقادانه از سنین پایین و در منزل
برخی از والدین تصور میکنند که یادگیری تفکر انتقادی بخشی از همان توسعه و تحولات شناختی است که زمان مدرسه رفتن و تحصیل محقق میشود. این در حالی است که تفکر نقادانه تنها فرآیند فراشناختی است که کمک میکند کودکان استراتژیکتر و اصولیتر فکر کنند، ایراد الگوهای تفکر خود را شناسایی کنند و محدودیتها و ارزش خود را از دید دیگران بشناسند. بنابراین توصیه میکنیم:
- کنجکاوی کودکان را پرسیدن سوالات متعدد از آنها تحریک کنید
- کودکان را به مطالعه فعال تشویق کنید. شاید کتاب خواندن و سپس دعوت آنها به تحلیل آن کتاب راه مناسبی باشد
- کودکان را در موقعیتهای مختلف فرهنگی، جغرافیایی، اجتماعی اقتصادی و … قرار دهید و سعی کنید به آنها فرصت تجربه کردن دهید
به نمایش گذاشتن و مدیریت احساسات و عواطف
کودکان برای این که بتوانند به تفکر نقادانه دست یابند و منطقیتر به قضاوت و تحلیل بپردازند باید یاد بگیرند که چه طور یک قدم جلوتر از احساسات خود بایستند و از احساسات خود فراتر بروند؛ چرا که خیلی از اوقات احساس دشمن تفکر و عقلانیت میشود. در کودکان 5 تا 9 ساله شاید دور شدن از احساسات و رسیدن به منطق، کنار آمدن با چالشهای ذهنی آنها باشد. چالشهایی مثل ترس از صحبت کردن در جمع، ترس از شکست و … با افزایش سن و گذراندن دوره بلوغ، مدیریت احساسات کمک بیشتری برای مدیریت رفتارهای اجتماعی و روابط میکند. بنابراین کودک باید از همان سنین پایین بتواند احساساتش را بروز دهد و شناخت دقیقی از هر حس خود پیدا کند. سپس با کمک والدین ( و نه واگذار کردن تفکر نقادانه با آموزشهای آکادمیک) به مدیریت آن بپردازد.
مدیریت رفتار کودک در فضای مجازی و دنیای وب
شاید مهمترین و بهترین جایی که کودکان و البته بزرگترها بتوانند تفکر نقادانه را تمرین کنند فضای آنلاین و اینترنت باشد. از آن جایی که زندگی ما با دنیای وب و فضای آنلاین گره خورده است بنابراین بخشی از آموزشها خواه ناخواه به دنیای مجازی وابسته است. خلق عادتهای سالم در فعالیت آنلاین کودکان امری است که باید با نظارت والدین همراه باشد؛ در غیر این صورت دسترسی به انواع محتوا در این فضا میتواند عواقب ناگواری در پی داشته باشد.
اگر در زمینه های مختلف مانند مشاوره خانواده و همچنین مشاوره ازدواج نیاز به مشاوره داشتید، با دانشگاه زندگی همراه شوید.