تعداد زیادی از آمریکایی‌هایی که به کشورهای خارجی سفر می‌کنند همواره از این حقیقت شوکه می‌شوند که با وجود پیشرفت‌های چشمگیر اخیر در امر یادگیری زبان انگلیسی در 30 سال اخیر، خارجی زبانان همچنان به استفاده از زبان خارجی (غیر از انگلیسی) اصرار می‌ورزند. البته جای تعجبی نیست اگر در کشور بیگانه با زبان همان کشور رو به رو شویم و حتی برای ما فارسی‌زبانان توقع زیادی است اگر در سایر کشورها منتظر باشیم دیگران زبان ما را بفهمند!
اما برای انگلیسی زبانانی که زبان آن‌ها از جهت قواعد و دستورهای گفتاری نوشتاری، به عنوان زبان بین‌الملل شناخته شده همواره این موضوع در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. برای سخنرانانی که با مخاطبان خارجی زبان سر و کار دارند و به عنوان سخنران بین‌المللی فعالیت دارند که قطعا این موضوع دشواری بیش‌تری خواهد داشت.
حساسیت تفاوت‌های زبانی زمانی آشکار می‌شود که این جدایی از نظر زبان، تبدیل به سدی فرهنگی در برقراری ارتباط سخنران با مخاطب می‌شود. تضاد‌های فرهنگی و سوتفاهم‌هایی که در انتقال مطالب در یک سخنرانی بین‌المللی ممکن است رخ دهد همه و همه از جمله مواردی هستند که اعتبار یک سخنران را تهدید می‌کنند.
اما به عنوان سخنران چه باید کرد؟ چه استراتژی‌هایی را باید به کار گرفت تا با بروز هر نوع سوتفاهم مجبور به عذرخواهی از مخاطبان در سخنرانی نباشیم؟ نکاتی که در درس امروز دانشگاه زندگی می‌خوانید کمک می‌کنند تا مطمئن شوید مخاطبان خارجی زبان بدون هر گونه سوتفاهمی متوجه سخنرانی می‌شوند.
چه طور مطمئن شویم مخاطبان خارجی زبان متوجه سخنرانی می‌شوند؟
دیدن بسیاری از سخنرانان موفق و مشهور در کنفرانس های بزرگ، جلسات و سمینارهای داخلی و خارجی که رهبری گروه های تجاری، سازمان ها یا شرکت های بزرگ را بر عهده دارند فارغ از اطلاعات و امتیازاتی که از نظر حرفه ای برای ما دارد یک مزیت خاص دارد و آن پی بردن این حقیقت روشن است که شیوه سخنرانی این افراد به هیچ کس جز خودشان شبیه نیست! اگر کمی دقت در فن بیان این این دست سخنرانان به خرج دهیم متوجه یک اعتماد به نفس و وضوح و شفافیت خاصی می شویم که به نظر می رسد در صدای هیچ یک از سخنرانان شبیه کارمندان عادی و تمام سخنرانانی که می شناسیم نیست. انگار سبک و سیاق سخنرانی این افراد با فوت و فن رهبری و مدیریتشان آمیخته شده است و هر لحظه به شنونده گوشزد می کند که من یک رهبر موفق با کاریزما هستم! همین ترفند هر کسی را به فکر فرو می برد تا سخنرانی به سبک رهبران موفق دنیا را بیاموزد و مشتاق شود همین اصول را در سخنرانی یا فن بیان خود پیاده کند.
با یک نیم نگاه به این سخنرانان، اولین نکته‌ای که به نظر می‌رسد ارزش تمرکز داشته باشد نحوه مدیریت بخش‌های مختلف سخنرانی است. شاید در وهله اول لازم باشد تفاوت‌ها و مفاهیم فرهنگی مشترک و غیرمشترک بین دو طرف شناسایی شود. در مراحل بعدی به فاکتور مهمی مثل استفاده از طنز در سخنرانی می‌رسیم که نقطه بسیار ظریفی است؛ چون در فرهنگ‌های مختلف حس طنز و سوژه‌هایی که این حس را قلقلک دهند متفاوت خواهند بود.
درک مفاهیم فرهنگی زبان خود و دیگران
مشکل از آن جایی شروع می‌شود که ما تصور می‌کنیم تمام هنجارهای فرهنگ ما برای دیگران و مثلا مخاطبان خارجی‌زبان هنجار هستند و ناهنجاری‌ها نیز به همان میزان ناهنجار محسوب می‌شوند. همین موضوع ما را در برقراری ارتباط با دیگران به بن‌بست می‌کشاند.
برای رفع این مشکل توصیه ما شرکت در کلاس و دوره‌های آداب معاشرت بین‌المللی است. این دوره‌ها کمک می‌کنند تا خیلی بهتر در روابط اجتماعی خود عمل کنید و این تفاوت‌ها را در نظر بگیرید.
استفاده محتاطانه از طنز در سخنرانی بین‌المللی
همه ما طرفدار محکم استفاده از طنز در سخنرانی هستیم؛ اما هنگام سخنرانی در جمعی که زبان بیگانه‌ای نسبت به ما دارند (مخاطبان خارجی‌زبان) به چند دلیل باید نسبت به استفاده از این شوخ‌طبعی محتاط‌تر بود:
- ممکن است مفهوم شوخی در زبان مقصد معنای دیگری یابد
- ممکن است در فرهنگ مقصد بار معنایی خوبی نداشته باشد و ناهنجار تلقی شود
استفاده از اصطلاحات مشترک بین زبان‌ها
مخاطبان خارجی زبان نسبت به اصطلاحات خیلی واکنش نشان می‌دهند. مثلا از “فرش به عرش رسیدن” اصطلاحی است که در زبان انگلیسی و فارسی از گذشته تا کنون استفاده می‌شده است؛ اما در زبان‌هایی مثل اوکراینی، کره‌ای و لهستانی اصطلاحات قدیمی تقریبا منسوخ شده‌اند.
به اندازه فهم کودک 12 ساله، صریح سخن بگویید
یک اصل اساسی در انتقال مفاهیم بین دو فرد با زبان بیگانه نسبت به هم وجود دارد؛ و آن این است که مثلا باید درک یک فرد غیرانگلیسی زبان حین مکالمه به زبان انگلیسی را که به زبان انگلیسی فقط به عنوان زبان دوم تسلط دارد به اندازه یک کودک 12 ساله انگلیسی زبان در نظر بگیریم که در حال آموختن زبان مادری خود است.
این اصل جهت رفاه مخاطبان خارجی زبان ما در نظر گرفته شده است. به این شکل که حتی شما به عنوان یک سخنران فارسی‌زبان که قرار است انگلیسی صحبت کنید باید به این اصل توجه داشته باشید و نهایت صراحت کلام را در گفتار خود در نظر داشته باشید.
