از آنجا که انسانها در اجتماع زندگی می‌کنند تعاملاتی نیز با هم دارند و برقراری ارتباط با افراد مقوله‌ای اجتناب ناپذیر در سطح جامعه است. بشر از زمانی که زندگی اجتماعی را تجربه کرده ناگزیر از برقراری ارتباط با همنوعان خود بوده است. ارتباط بنیان و اساس شکل‌گیری جامعه انسانی است و بدون آن هرگز لفظ جامعه انسانی معنا و مفهوم پیدا نمی‌کند. امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که ناگزیر از ارتباط و برخورد با دیگران هستیم و مسلما در زندگی امروزی هیچ کسی نمی‌تواند بدون کمک و یاری دیگران نیازهای خود را برطرف کند. در عصر حاضر ارتباط با مردم و جلب رضایت آنها از جایگاه مهمی برخوردار است.در این بین عذرخواهی به عنوان فرهنگ فراموش‌شده بین مردم همواره جایگاه خالی‌اش احساس می‌شود. خصوصا وقتی که این مردم مخاطب باشند و شما سخنران و لازم شود به عذرخواهی کردن از مخاطبان بپردازید!
برای برخی از سخنرانان جمله “هرگز عذرخواهی نمی‌کنم” تبدیل به قانون محکمی شده است که قصد ندارند به هیچ وجه آن را زیر پا بگذارند. با وجود این رویکرد سه سوال اساسی پیرامون عذرخواهی کردن از مخاطبان و لزوم آن در طول سخنرانی مطرح می‌شود:
- قانون محکمی پشت عذرخواهی کردن یا عذرخواهی نکردن وجود دارد؟
- اگر نباید عذرخواهی کنیم چه چیزی مانع از عذرخواهی ما می‌شود؟
- تحت چه شرایطی می‌توان عذرخواهی کرد؟
این مطلب کمک می‌کند تا یک بار برای همیشه درباره عذرخواهی کردن از مخاطبان اطلاعات کسب کنید.
عذرخواهی کردن از مخاطبان در طول سخنرانی: بایدها و نبایدها
خیلی از اوقات سخنرانی به بهترین شکل شروع می‌شود. مثلا با یخ‌شکنی مخاطبان وارد بحث می‌شوید و در ادامه با ترفندهای مختلفی مثل اپیستروف و تکرار در فن بیان گفتگو را جذاب‌تر می‌کنید.
مسئله اصلی در عذرخواهی کردن آن است که اساسا چه مشکلی پشت این عذرخواهی‌ها وجود دارد. در وهله اول باید دید که با وجود مشکلاتی که از پس عذرخواهی کردن ممکن است ایجاد شود چرا خیلی از سخنرانان بی‌پرده عذرخواهی می‌کنند؟
مشکلات پشت عذرخواهی کردن از مخاطبان برای سخنران
دو دلیل اصلی که بابت آنها توصیه می‌شود معمولا در سخنرانی عذرخواهی نکنید عبارتند از:
- عذرخواهی کردن از مخاطبان دستاورد چندانی به دنبال نخواهد داشت
- با عذرخواهی کردن فقط اعتبار سخنران زیر سوال رفته است
عذرخواهی کردن دقیقا مثل وارد کردن بخش‌های اضافی نظیر اسلاید، دیتا و یا ابزارهای پشتیبان در سخنرانی است. دقیقا مثل زمانی که از خودتان می‌پرسید اضافه کردن این اسلاید به بهبود فرآیند سخنرانی کمک می‌کند یا نه.
عذرخواهی کردن از مخاطبان هم دقیقا به این صوت است. با این تفاوت که اضافه کردن بخشی به عنوان عذرخواهی از سخنران هیچ دستاورد قابل توجهی به دنبال نخواهد داشت. وقتی که بابت یک اشتباه در سخنرانی یا متخصص نبودن در زمینه‌ای از سخنرانی عذرخواهی کنید آن موقع است که مخاطبان معترض می‌شوند دقیقا چرا به این بخش پرداخته‌اید.
تحت شرایط خاص آیا مجاز به عذرخواهی هستیم؟
موقعیت‌های خاصی وجود دارد که سخنران بسته به شرایط می‌تواند عذرخواهی کند. برای سنجش این موقعیت‌ها شاید بهتر باشد این سوالات را به ترتیب از خودتان بپرسید:
اولا: آیا مخاطبان می‌دانند علت عذرخواهی شما از آنها چیست؟
تجربه ثابت کرده است که هرگز نباید به مخاطبانتان حالات روحی خود را اعتراف کنید. مثلا هرگز نگویید عصبانی هستید؛ چون غالبا از وضعیت روحی شما بی‌خبر هستند! آنها نمی‌توانند تا وقتی که نشانه خاصی از شما ندیده‌اند دلشوره‌هایتان را درک کنند و با شما هم‌دردی داشته باشند.
بخش مهمی از عذرخواهی کردن از مخاطبان به برنامه‌های سخنرانی مربوط می‌شود. مثلا هرگز بابت یک بخش از سخنرانی که فراموش کرده‌اید درباره آن سخن بگویید عذرخواهی نکنید؛ چون تنها شما می‌دانید که باید این بخش را می‌گفتید اما طبق برنامه پیش نرفته‌اید! بنابراین توصیه می‌کنیم هرگز دست‌پاچه نشوید و با آرامش روند فعلی را حفظ کنید.
ثانیا: علت عذرخواهی شما تاسف است یا از روی اضطراب؟
اگر می‌شد احساسات عمیق و درونی شما سخن بگویند بعد از عذرخواهی کردن چه چیزی بیان می‌شد؟ مثلا بعد از عذرخواهی بابت رد شدن یکی از اسلایدها ابراز تاسف می‌کردید؟!
در چنین شرایطی باید منطقی فکر کنید. مثلا باید این اعتماد به نفس را در خودتان به عنوان سخنران به وجود آورده باشید که با دیدن اسلایدهای قبلی، مخاطبان به کیفیت کار شما پی برده‌اند و بنابراین نیازی به عذرخواهی نیست؛ چون کسی به تک اسلایدی که ناخواسته رد شده است توجه نمی‌کند.
تنها راه حلی که برای جلوگیری از این عذرخواهی‌های ناخواسته وجود دارد کسب آمادگی پیش از سخنرانی به طور کامل است. این تمرین و تکرار قبل از سخنرانی اعتماد به نفس کافی در شما به وجود می‌آورد تا این که حتی در چنین شرایطی مجبور به عذرخواهی کردن از مخاطبان نباشید.