خیلی از افراد تصور می‌کنند به محض این که به عنوان سخنران موضوعی را در سخنرانی مطرح می‌کنند و به بررسی مباحث می‌پردازند مخاطبان بلافاصله از طریق ارتباط مستقیم ذهنی، آن را دریافت می‌کنند. در حالی که در بررسی‌های متعددی که روی افراد مختلف در طول سخنرانی داشتیم تقریبا بالای 75 درصد افراد به فاصله 5 دقیقه بعد از اتمام هر بحث، قادر نیستند آن را دقیقا به یاد آورند یا آنالیز دقیقی از آن داشته باشند. البته این افراد به هیچ وجه قابل سرزنش نیستند چون ذات سخنرانی و انتقال اطلاعات به صورت پیوسته به همین روال است. علت آن هم به این مرتبط می‌شود که ذهن فوق‌العاده توانمند و قدرتمند انسان‌ها، به سرعت به واسطه عوامل مختلف از یک موضوع منحرف می‌شود یا در واقع عوامل حواس پرتی عمده در سخنرانی به سرعت افراد را از موضوع اصلی دور می‌کند.
ناگفته نماند که اکثر ما تمام تلاش خود را به کار می‌بریم تا متمرکز روی یک موضوع باقی بمانیم؛ اما هر لحظه ممکن است عوامل مختلفی دست به دست هم دهند تا این تمرکز را از بین ببرند. به طور کلی عوامل حواس‌پرتی عمده در سخنرانی عبارتند از:
- حواس پرتی‌های مرتبط با محیط
- حواس پرتی در اثر آن چه که شما به عنوان یک سخنران می‌گویید و یا نشان می‌دهید
در این بخش از آموزش دانشگاه زندگی، گروه اول عوامل حواس پرتی را با هم بررسی می‌کنیم و در بخش بعدی همین مطلب که در آینده منتشر می‌شود به عوامل بعدی یعنی خود سخنران و شیوه اجرا و عملکرد او می‌پردازیم.
عوامل حواس پرتی عمده که باید در سخنرانی آنها را محدود کنید
مشکلات سخنرانی و مدیریت موثر آنها کار ساده‌ای نیست. خصوصا اگر قرار باشد همزمان روی فاکتورهای دیگری هم در سخنرانی تمرکز داشته باشید و در کنار آن به درخواست‌های مخاطبان خود رسیدگی نمایید.
به طور کلی از عوامل حواس پرتی عمده در طول سخنرانی که به محیط و اطراف مربوط می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم راحتی فیزیکی فرد در سالن سخنرانی
خیلی سخت است وقتی که از نظر جسمی راحت نیستیم روی صحبت‌های یک نفر به طور کامل تمرکز داشته باشیم. از این رو به عنوان یک سخنران لازم است موارد زیر را چک کنید تا از این موضوع مطمئن شوید:
- دمای اتاق بهینه و مناسب باشد. دما خیلی بالا یا خیلی پایین نباشد مبادا مخاطبان به خاطر گرمی یا سردی کلافه و خسته شوند
- توجه به فراهم بودن سرویس‌های بهداشتی و در نظر گرفتن زمانی برای استفاده از آن در سخنرانی لازم است. مثلا بیش از 45 دقیقه سخنرانی نکنید و حتما میانه زمان در نظر گرفته شده برای استراحت و پرداختن به این امور زمان اختصاص دهید
- به نورپردازی سالن توجه شود و دقت کنید که نور کم سالن، مانع از برقراری تماس چشمی و دقت کامل مخاطب به شما می‌شود
- هنگام گرسنگی یا تشنگی، میزان تمرکز افراد کم می‌شود. اگر در برنامه سخنرانی زمانی برای میان‌وعده یا وعده ناهار یا شام در نظر گرفته شده است حتما برنامه اصلی سخنرانی خود را با آن تنظیم کنید
نقاط خاص و حساسیت‌زا در سخنرانی
برخی از افراد روی کوچک‌ترین نکات در سخنرانی حساس هستند و وقتی که متوجه آن شوند تمام تمرکز خود را روی آن موضوع می‌گذارند. در نتیجه حواسشان از سوی منحرف می‌شود. مثلا:
تکرار مداوم یک عبارت ثابت
برخی از افراد تکه کلام‌های خاصی دارند و یا در سخنرانی بیش از حد روی یک جمله تمرکز می‌کنند. معمولا قیدها در شمار این جملات و کلمات تکراری قرار می‌گیرند. مثل استفاده از “مثلا”، “اصولا”، “حقیقتا”، “در واقع” و قیدهای دیگری که شاید از نظر دستور زبان درست نباشند اما در عامیانه به کار برده می‌شوند.
در چنین شرایطی شاید مخاطب اصلا نخواهد روی این عوامل حواس‌پرتی که شما ناخودآگاه به کار می‌برید توجه داشته باشد اما ذهنش بدون آن که مایل باشد به سمت شمارش تکرار این کلمات یا جملات منحرف خواهد شد.
ژست‌های ثابت تکراری
برخی از افراد با ژست‌های خاصی ممکن است بایستند که شاید در برنامه رعایت زبان بدن در سخنرانی آنها باشد؛ اما مخاطب را با شکل تکراریاش آزار دهد. مثلا فرد دائما وقتی که ثابت می‌ایستد یک پای خود را به پای دیگر تکیه می‌دهد، دستانش را به شکل خاصی حرکت می‌دهد و…
اشیایی که با حرکت شما روی صحنه، تکان می‌خورند
هر چیزی ممکن است روی صحنه وجود داشته باشد که با تکانه شما به لرزش بیفتد. اما مهم‌تر از آن می‌تواند وجود سکه، دستبند، النگو و …باشد که با حرکت شما روی صحنه تکان بخورد. گاهی هم صدای لرزش گوشی روی میز یا صدای پیغام‌هایی که لپ‌تاپ به صورت خودکار با آلارم خاصی نشان می‌دهد می‌تواند آزاردهنده باشد و باعث حواس پرتی گردد.
ظاهر سخنران می‌تواند باعث حواس پرتی شود
نکته جالب آخر می‌تواند ظاهر، پوشش، چهره و استایل خود سخنران باشد که حواس مخاطب را چه از دیدگاه منفی و چه مثبت پرت کند.
دشواری در دیدن صحنه و اسلایدهای سخنرانی
گاهی یکی از عوامل حواس پرتی عمده مخاطبان مشکل در دیدن اسلایدها است. بنابراین بهتر است جایگاه تک تک افراد را بررسی کنید. به این موضوع قبل از اجرای سخنرانی و هنگام هماهنگی با سالن برگزاری می‌توان بهتر رسیدگی نمود.