افسردگی پس از زایمان چیست؟
احتمالاً شما هم شنیده‌اید که اکثر مادران پس از زایمان با یک سری از احساسات منفی و درآمیخته محاصره می‌شوند. این مسئله که مادر پس از زایمان فرزند خویش احساس ناراحتی، نگرانی یا خستگی بکند کاملاً طبیعی و متعارف است.
تقریباً 80 درصد از مادران تا یک یا دو هفته بعد از زایمان این احساس را با خودشان حمل می‌کنند. این نوع از افسردگی کاملاً عادی است و پس از یا دو هفته رفع می‌شود.
اگرچه که این احساسات و نشانه‌ها برای تمام مادران یکسان است، اما افسردگی پس از زایمان یک موضوع کاملاً جداگانه است.
افسردگی پس از زایمان بسیار قدرتمندتر و ماندگارتر از احساسات اشاره شده است. این نوع از عارضه، تقریباً 15 درصد از مادرانی که برای اولین یا چندمین بار زایمان می‌کنند را در بر می‌گیرد.
افسردگی پس از زایمان می‌تواند احوالات مادر را با تغییرات گوناگونی در بر بگیرد، و خستگی و ناامیدی را به او تزریق کند. شدت و تنوع این نوع از احساسات منفی نه تنها در هر فرد تفاوت دارد، بلکه ممکن است روز به روز تغییر کنند.
افسردگی پس از زایمان نباید ساده انگاشته شود. این نوع از افسردگی بسیار جدی است و فقط با راه‌های درمانی ثابت شده می‌توان به آن فائق آمد.
و اما نشانه‌های افسردگی پس از زایمان چیست؟
اگرچه که احساس خستگی و دمدمی مزاج بودن پس از زایمان کاملاً طبیعی است، اما افسردگی پس از زایمان بسیار فراتر از این‌ها می‌رود. نشانه‌های این بیماری متنوع و متعدد هستند و می‌توانند تمامی ابعاد زندگی یک مادر را پوشش دهند.
اگر شما هم مبتلا به افسردگی پس از زایمان باشید، پس احتمالاً با یک یا چند مورد از موارد زیر آشنایی دارید:
احساس ناراحتی دارید و به وفور گریه می‌کنید بدون اینکه حتی دلیلش را بدانید.
احساس خستگی زیادی دارید اما نمی‌توانید بخوابید.
بیش از حد می‌خوابید.
نمی‌توانید غذا خوردن را متوقف کنید و یا اصلاً هیچ علاقه‌ای به غذا خوردن ندارید.
دردها و امراض غیر قابل توضیحی در بدن‌تان دارید.
نمی‌دانید که چرا پر از استرس و عصبانیت و برانگیختگی هستید.
احساسات شما بدون هشدار قبلی و به صورت ناگهانی تغییر می‌کنند.
احساس می‌کنید غیر قابل کنترل هستید.
در یادآوری مسائل به مشکل برمی‌خورید.
نمی‌توانید درست تمرکز کنید یا تصمیمات ساده را بگیرید.
هیچ علاقه‌ای به چیزهایی که قبلاً دوست‌شان داشتید ندارید.
احساس می‌کنید که هیچ حس خاصی برای کودکتان ندارید و نمی‌دانید که چرا آن‌طور که فکر می‌کردید پر از حس لذت و شادی نیستید.
همه‌چیز آشفته کننده و ناامید کننده به نظر میاید.
احساس بی‌ارزشی می‌کنید و خودتان را مقصر می‌دانید.
احساس می‌کنید که نمی‌توانید حرف‌های‌تان را به کسی بزنید چرا که اگر این کار را کنید، فکر می‌کنند که مادر بدی هستید و فرزندتان را از شما خواهند گرفت، پس همه‌چیز را در خودتان می‌ریزید.
دل‌تان می‌خواهد از همه‌چیز و همه‌کس فرار کنید.
تفکرات منفی‌ای برای آسیب زدن به خود یا فرزندتان دارید.
فکر می کنید همسرتان به شما خیانت می کند.
ممکن است دوستان یا اعضای خانواده‌ی شما متوجه شوند که از آن‌ها دوری می‌کنید و به فعالیت‌های اجتماعی نمی‌پردازید و یا به سادگی، دیگر خودتان نیستید.
نشانه‌های افسردگی پس از زایمان تا چند هفته بعد از زایمان بروز می‌کنند. گاهی مواقع، ممکن است که افسردگی تا چند ماه هیچ اثری از خودش به جای نگذارد. نشانه‌های این عارضه ممکن است برای یک یا دو روز رفع شوند و دوباره بازگردند. اما بدون درمان کامل، این نشانه‌ها مدام بدتر و بدتر می‌شوند.
بیماری افسردگی چطور درمان می‌شود؟
چندین داروی متفاوت همیشه برای چنین بیماری‌ای تجویز می‌شود. پزشک شما ممکن است از یک یا ترکیبی از این داروها استفاده کند:
ثابت کننده‌های احساسات
ضد افسردگی
ضد بیماری روانی
این داروها می‌توانند در کنترل نشانه‌های شما و همچنین ثابت کردن احوالات روحی‌تان به شما کمک کنند. اگر این داروها نتوانستند کمکی به شما کنند، (درمان با تشنج برقی) نیز یکی از راه‌های موثر در این وادی است.
این راه درمانی، می‌تواند به شوک‌های برقی خفیف نوع مواد شیمیایی ترشح شده از سمت مغزتان را کنترل کند و اصولاً برای درمان افسردگی پس از زایمان، راه بسیار موثری است.
وقتی احساسات و احوال روحی‌تان به مرحلۀ ثبات رسیدند، ممکن است پزشک‌تان به شما پیشنهاد دهد که برای کار کردن بر روی احساسات‌تان به یک روان‌پزشک مراجعه کنید.
روند درمان باید حتی پس از مرخص شدن شما از بیمارستان ادامه داشته باشد. در حین روند ریکاوری، ممکن است نسخۀ داروهای شما نیاز به اصلاح داشته باشند.
همچنین، اگر احساس می‌کنید که علائمی از اختلال دو قطبی یا هر اختلال روانی دیگر را در خودتان می‌بینید، بهتر است برای تشخیص و درمانش به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آیا راه درمان خانگی برای افسردگی وجود دارد؟
افسردگی پس از زایمان یک عارضۀ واقعاً جدی است و از آن دسته دردهایی نیست که بتوانید بدون دخالت پزشک درمانش کنید.
در کنار مصرف دارو، برخی از علاج‌های طبیعی مثل ورزش کردن و خواب کافی می‌توانند به از بین بردن علائم شما کمک شایانی کنند. ماساژ، مدیتیشن و تمرینات خودآگاهی نیز می‌توانند در این راه به شما کمک کنند.
و اما یک رژیم غذایی مناسب و سرشار از مواد معدنی یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها در این حوزه است. اگر احساس می‌کنید که رژیم غذایی شما شامل تمام مواد معدنی لازم نمی‌شود، پس برای دریافت یک برنامۀ صحیح به دکتر متخصص مراجعه کنید.
مکمل‌ها
مکمل‌های دارویی می‌توانند در این بحث به شما کمک کنند. اما سازمان غذا و داروی آمریکا چنین مکمل‌هایی را پیشنهاد نمی‌کند و باور دارد که چنین مکمل‌هایی لااقل در این حوزه نمی‌توانند تاثیر داروها را داشته باشند.
همچنین، مکمل‌های طبیعی می‌توانند با داروها اختلال داشته باشند و سبب ایجاد مشکلات زیادی شوند. به پزشک‌تان بگویید که چه مقدار و از چه مکمل داروییای استفاده می‌کنید. حتی مکمل‌های دارویی بی‌خطر هم می‌توانند بر روی شیر شما تاثیر گذار باشند، پس باید تحت هر شرایطی پزشک‌تان را در جریان بگذارید.
برخی تحقیقات نشان داده است که عدم وجود اسید چربی امگا 3 سبب بروز افسردگی پس از زایمان می‌شود، اما هنوز تحقیق و مدرک کافی‌ای دال بر صحت و سقم این موضوع وجود ندارد.
چه چیزی سبب بروز افسردگی پس از زایمان می‌شود؟
دلیل اصلی و دقیق این عارضه مشخص نیست، اما برخی از معیارها و عوامل می‌توانند در بروز افسردگی پس از زایمان موثر باشند. این افسردگی ممکن است به علت برخی تغییرات فیزیکی و احساسی بروز پیدا کند.
عوامل فیزیکی
یکی از بزرگ‌ترین تغییرات جسمی بعد از زایمان، شامل تغییر هورمون‌ها می‌شود. در حین دوران حاملگی، سطح ترشح استروژن و پروژسترون شما به شدت بالاتر از حالت عادی است. در طی ساعات درد زایمان و پس از آن، سطح هورمون‌های شما به حالت سابق خود بازمی‌گردد و این نوسان در هورمون‌ها می‌تواند سبب افسردگی شود.
برخی دیگر از عوامل جسمی:
ترشح کم‌ترِ هورمون تیروئید
عدم خواب کافی
رژیم غذایی نامناسب و یا ناکافی
برخی دلایل پزشکی و شیمیایی پنهان
استفاده از الکل یا مواد مخدر
عوامل احساسی
برخی از عوامل احساسی می‌توانند در بروز یا تشدید افسردگی پس از زایمان موثر باشند، خصوصاً اگر خود شما پیش از حاملگی افسردگی داشتید یا این عارضه در خانواده‌ی شما وجود داشته باشد.
برخی از فشارهای روانی موثر بر افسردگی پس از زایمان:
طلاق گرفتن و یا مرگ یک فرد عزیز
داشتن مشکلات سلامتی در خود یا کودکتان
انزوا
مشکلات مالی
عدم حمایت
آمار و حقایق افسردگی پس از زایمان
حدود 80 درصد از مادران همان احساسات عادی و ضعیفِ ناراحتی و نگرانی را پس از زایمان دارند. در مقایسه با افسردگی پس از زایمان، در تحقیقی گسترده که در سال 2013 انجام شد، داشنمندان متوجه شدند که فقط 14 درصد از مادران به این عارضه مبتلا هستند. از میان همین تعداد نیز، 19.3 درصدشان افکاری برای آسیب زدن به خود داشتند و 22.6 درصد از آن‌ها هم سابقۀ اختلال دو قطبی را دارا بودند.
عوامل خطرساز
این تحقیق همچنین مشخص کرد که افسردگی در زنان با وجود عوامل زیر احتمال بروز بالاتری دارد:
جوان‌تر بودن
تحصیلات کم‌تر
آفریقایی-آمریکایی بودن
بروز
دبیران همین تحقیق با پرس‌وجوی میدانی و تلفنی از 973 مادر متوجه شدند که:
26.5 درصد از زنان قبل از حاملگی افسرده بودند
33.4 درصد از زنان در حین دوره‌ی حاملگی متوجه علائمش شدند
40.1 درصد از زنان پس از زایمان متوجه این موضوع شدند
کمک گرفتن
باتوجه به یافته‌های سازمان‌های آماری روانشناسی، فقط حدود 15 درصد از مادرانی که مبتلا به افسردگی پس از زایمان هستند به دنبال درمان می‌روند. به علاوه، این درصد فقط برای کسانی است که فرزندشان را زنده به دنیا می‌آورند. این‌گونه آمارها، شامل مادرانی که جنین مرده را به دنیا می‌آورند نمی‌شود. در نتیجه، ممکن است افسردگی پس از زایمان شایع‌تر از چیزی باشد که فکرش را می‌کنیم.
آمارهای دیگری در این حوزه
اضطراب پس از زایمان نیز بسیار متعارف است و از 6 مادر، 1 نفر به آن مبتلاست. در بین مادرانی که اولین زایمان خود را تجربه می‌کنند، این عدد 1 در 5 نفر است.
خودکشی نیز دلیل مرگ 20 درصد از کسانی است که به افسردگی پس از زایمان دچار می‌شوند. این دلیل، دومین دلیل مرگ شایع در میان زنان مبتلا به این عارضه است.
تفکر وسواسی خودآزارانۀ پس از زایمان اما آمار کم‌تری دارد. از هر 100 نفر، 1 در 3 نفر به این بیماری دچار می‌شوند.
دیوانگی پس از زایمان اما در هر 1000 نفر، 1 از دو نفر به آن مبتلا می‌شوند.
همچنین بالغ بر 25 درصد از پدران نیز در طی اولین سال پس از زایمان دچار افسردگی می‌شوند.
با توجه به یافته‌های آماری دانشمندان، تحقیقی که در سال 2010 انجام شد مبرهن کرد که 39 درصد از مادران و 21 درصد ار پدران، پس از رسیدن فرزندشان به 12 سالگی دچار افسردگی می‌شوند.
چگونه می‌توان در چنین مواقعی حمایت لازم را کسب کرد؟
اول از همه باید با پزشک‌تان در این باره صحبت کنید و به نشانه‌ها و علائم جسمی‌تان اشاره کنید. اگر دکترتان صلاح دانست، می‌تواند شما را به روان‌پزشک معرفی کند. اما بیمارستان محل زندگی‌تان می‌تواند گزینۀ خوبی برای دریافت کمک و حمایت باشد.
همچنین میتوانید با پیوستن به گروه مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، مشکلات و علائم‌تان را در میان بگذارید. حال، اگر توانستید با کسانی که این عارضه را پشت سر گذاشته‌اند ارتباط برقرار کنید، میتوانید حمایت بی قید و شرط و نکته‌های بسیار مفیدی را از ایشان بیاموزید.
چگونه می‌توانیم با افسردگی پس از زایمان مقابله کنیم؟ 4 نکته
پس از اینکه با دکترتان در این رابطه مشورت کردید، میتوانید برای مقابله با افسردگی پس از زایمان چندین کار را انجام دهید.
-
ارتباط برقرار کردن با دیگران
ممکن است در این دوره وسوسه شوید که تمام احساسات‌تان را فقط و فقط برای خودتان نگه دارید و آن‌ها را پیش کسی بازگو نکنید. مخصوصاً اگر ذاتاً انسان درون‌گرایی باشید، شانس این مسئله به شدت بالا می‌رود.
اما احتمالاً اگر راجع به مشکلات و دردها و افکار منفی‌تان با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید همه‌چیز بهتر شود. در این صورت، متوجه می‌شوید که تنها نیستید و گوش شنوایی برای شما حاضر است.
-
با تنهایی و انزوا طلبی مبارزه کنید
تنها ماندان و یا انزوا طلبی می‌تواند شما را به دره‌ی افسردگی هل دهد و اوضاع شما را بدتر از چیزی که هست بکند. لزومی ندارد که برای خودتان یک شبکۀ جهانی از ارتباطات گسترده درست کنید، فقط کافی است که ارتباطات خود را با نزدیک‌ترین افراد زندگی‌تان حفظ کنید.
این کار می‌تواند شما را به زندگی عادی وصل کند و احساس عادی بودن را به شما بدهد.
اگر با ایجاد کردن و یا پیوستن به گروه‌های فضای مجازی یا گروه‌های صحبت کردن مشکلی ندارید، پس به گروه‌هایی که مخصوصاً برای مادران تازه کار ساخته شده رجوع کنید و مشکلات‌تان را با دیگران در میان بگذارید.
-
از کارهای خانه کناره‌گیری کنید
اگر اصلاً احساس انرژی کافی برای کارهای خانه ندارید پس بی‌خیال‌شان شوید. از انرژی‌تان برای مراقبت از کودک و خودتان استفاده کنید. اگر هم امکانش وجود داشت، میتوانید از کمک دوستان و خانواده‌تان نهایت استفاده را ببرید.
-
استراحت کنید و سعی کنید آرامش‌تان را بازگردانید
هم بدن و جسم شما و هم روحیه و ذهن شما نیاز به آرامش دارند و این آرامش در اغلب اوقات با یک خواب خوش قابل بازیابی است. اگر کودکتان برای مدت زیادی نمی‌تواند بخوابد، پس کسی را نزد خود بیاورید که بتواند به صورت شیفتی مسئولیت خواباندن یا آرام کردن بچه را داشته باشد و در همین زمان، شما بتوانید به مقدار کافی بخوابید.
اگر با خوابیدن مشکل دارید، خواندن یک کتاب خوب، یک دوش آب گرم و یا هرکاری که به شما آرامش دهد نیز مفید است. مدیتیشن و ماساژ نیز می‌توانند تنش‌های روح و جسم شما را رفع کنند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد مشاوره خانواده و مشاوره ازدواج با دانشگاه زندگی همراه شوید.