بارها و بارها در این باره صحبت کرده‌ایم که سخنرانی مورد هجوم هزار و یک عامل متعدد قرار دارد که تمرکز و حواس مخاطب را پرت می‌کنند. درباره بخشی از این عوامل یعنی عوامل محیطی صحبت شد و گفتیم که مواردی مثل عدم راحتی افراد از نظر فیزیکی روی جایگاهی که در سخنرانی قرار دارند، صحبت‌های تکراری و کلیشه‌ای که در طول سخنرانی ممکن است بارها توسط مخاطب شنیده شود، ژست‌هایی که برای بیننده خسته‌کننده می‌شوند و مشکلاتی مثل عدم توانایی برای مشاهده اسلایدها و سخنران همه و همه باعث حواس‌پرتی محیطی می‌شوند. امروز با پاره دیگری از همین عوامل یعنی عوامل حواس‌پرتی مرتبط با سخنران که باید در سخنرانی محدود شوند سعی داریم نکات تازه‌ای در این زمینه را با شما در دانشگاه زندگی به اشتراک بگذاریم.
عوامل حواس‌پرتی مرتبط با سخنران که باید در سخنرانی محدود شوند
برخی از این عوامل مربوط به آن بایدها و نبایدهایی می‌شوند که لازم است در طول سخنرانی به آن‌ها دقت کنید:
آن چه باید بگویید و هر آن چه نباید بگویید!
از میان عوامل حواس‌پرتی مرتبط با سخنران این مورد شاید نسبت به تمام فاکتورهای حواس‌پرتی افراد مهم‌ترین عامل باشد. عاملی که باعث می‌شود مخاطب در حالی که سرش رو به روی شما قرار دارد به گوشه‌ای زل زده باشد و به فکر فرو رفته باشد.
بنابراین اگر بتوانید این بایدها و نبایدها را به خوبی شناسایی کنید به لحظه‌ای می‌رسید که مخاطب در حالی که روی شما متمرکز شده است به شما نگاه می‌کند:
- ممکن است در طول سخنرانی از عبارات عامیانه و خاص یک دوره سنی، سرواژه‌ها و سرنام‌ها استفاده کرده باشید که باعث شده است مخاطب دقیقا متوجه منظور شما نشده باشد. به همین دلیل از شما روی برگردانده باشد و نسبت به باقی سخنرانی بی‌تفاوت شده باشد. به طور کلی استفاده از کلمات اختصاری یا اصطلاحات در طول سخنرانی منعی ندارد؛ به شرط آن که تعریف درستی از آن برای مخاطبان داشته باشید. در چنین شرایطی احتمالا مخاطب از این که اصطلاح ناشنیده‌ای را یاد گرفته است خوشحال خواهد شد
- تعریف یا شرح شما درباره یک مفهوم، ممکن است گیج‌کننده باشد. به همین دلیل است که مخاطب با این که به شما نگاه می‌کند و شما در حال حرکت به سوی اسلاید بعدی هستید، وی هنوز در حال کنار آمدن با چالش قبلی و فهمیدن مفهوم قبلی است. دست بر قضا ممکن است فهمیدن باقی مفاهیم سخنرانی وابسته به همان بخشی باشد که شما در توضیح و شفاف‌سازی آن کوتاهی کرده‌اید. بنابراین توصیه می‌کنیم برای هر بخش زمان کافی صرف کنید و با استفاده از تکنیک شش کلاه تفکر در فن بیان، تناقض، استعاره و سایر ترفندها به فهماندن بهتر مطالب بپردازید
- شما در طول سخنرانی، یک داستان تعریف کرده‌اید اما این داستان چندان مرتبط با هدف سخنرانی شما نیست. بنابراین برخی از شرکت‌کنندگان تمام تلاش خود را به کار می‌برند تا میان این داستان و باقی سخنرانی ارتباط برقرار کنند؛ اما ممکن است موفق نشوند. منکر این نمی‌شویم که شاید این داستانی که تعریف شده است به شدت تاثیرگذار باشد اما زمانی که از سخنرانی صرف آن می‌کنید، عدم ارتباط داستان با اهداف سخنرانی و عوامل دیگر باعث می‌شوند تا مخاطب دچار حواس‌پرتی شود. می‌توانید قبل از بیان این داستان‌های غیرمرتبط حتما به مخاطب یادآوری کنید که بیان آن توسط شما فقط برای آن است که برای دقایقی اوقات متفاوتی داشته باشند!
- ساختار مشخص و سازمان‌یافته‌ای در انتقال مطالب سخنرانی وجود ندارد. بنابراین مخاطب در جریان سخنرانی قرار می‌گیرند و هر لحظه با مطالب متفاوتی به صورت تصادفی رو به رو می‌شود
اسلایدهای سخنرانی و نواقص آن
به طور کلی استفاده از هر گونه جلوه تصویری و ظهور هر چهره تازه‌ای روی سخنرانی همانند یک زنگ تفریح برای سخنران است که باعث می‌شود ذهنش منحرف شود. بنابراین باید در نمایش اسلایدهای سخنرانی منتظر چنین بازخوردی باشید.
از میان عوامل حواس‌پرتی مرتبط با سخنران در این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از به هم‌ریختگی صفحات اسلایدها بکاهید. به تمام اسلایدها زمینه مناسب، کادر و متن‌هایی با فونت، اندازه و رنگ معقول اضافه کنید. در تمام اسلایدها نیازی نیست که لوگو شرکت یا موسسه خود را قرار دهید. اگر فکر می‌کنید لازم است این لوگو قرار داده شود بهتر است در صفحه اول و صفحه آخر گنجانده شوند
- مطمئن شوید که رنگ متن و پس زمینه تضاد کافی را نسبت به هم دارند. بنابراین حتما قبل از نمایش نهایی، آن را روی ویدیو پروژکتور تست کنید
- تنها استفاده از تصاویر کافی نیست. علاوه بر رعایت کیفیت و ارتباط، تصاویرتان حاوی استعاره باشد. این استعاره را خودتان شرح دهید و نگذارید در حالی که شما درباره اسلاید بعدی توضیح می‌دهید مخاطب دائما درباره تصویر اسلاید قبل فکرش مشغول باشد
- در میان اسلایدها می‌توانید از انیمیشن‌های کوتاه هم استفاده کنید. اما گاهی طول همین انیمیشن از عوامل حواس‌پرتی مرتبط با سخنران است و بنابراین باید بدان دقت کرد. بر اساس برخی از منابع انیمیشن‌ها یا کلیپ‌های 7 تا 10 ثانیه‌ای در هر اسلاید می‌توان برای مخاطب روشنگر موضوع باشد
- انیمیشن‌هایی که در اسلایدها استفاده می‌شوند باید فاقد صدا باشند. بارها شاهد پخش ناگهانی صدای این انیمیشن‌ها در طول سخنرانی بوده‌ایم و این موضوع در حالی که سخنران مشغول حرف زدن است می‌تواند تمرکز شنونده را مختل کند
